Helmut Boeijen discriminatie, misdaad

3 1/2 Minutes, 10 Bullets

Was het de loop van een geweer? Of toch een loden pijp? Of, zoals de vrienden van Jordan Davis beweren, niet meer dan wat uitdagende woorden? Feit is dat Michael Dunn, een 45-jarige witte Amerikaan, op 23 november 2012 bij een tankstation het vuur opende op de zwarte tiener. 3 ½ Seconds, Ten Bullets (98 min.).

Of ging het toch gewoon om te harde muziek? Klotemuziek, dat wel. Gangsterrap. ‘Rapcrap’, aldus Dunn. ‘Kun je die muziek zachter zetten?’ zou hij hebben gevraagd. ‘Ik kan mezelf niet eens horen denken.’ En Jordan reageerde naar zijn maten in de trant van: ‘Fuck dat, zet die muziek weer aan!’ Net iets te agressief. Waarna Michael Dunn zijn pistool pakte, het wapen opzichtig doorlaadde en de trekker overhaalde. Tien maal dus. Uit zelfbescherming, beweert hij. Hij voelde zich bedreigd. Maar rechtvaardigt dat zulke drastische maatregelen? Zeker als dat wapen van de zeventienjarige jongen nooit wordt gevonden.

Marc Silver onderzoekt in deze stemmige documentaire uit 2015 wat er daadwerkelijk is gebeurd op die dramatische Black Friday in Jacksonville, Florida. Hij laat in dat kader ooggetuigen aan het woord, toont beeldmateriaal van beveiligingscamera’s en de politieverhoren van Michael Dunn en laat telefoongesprekken horen die deze na afloop met zijn verloofde Rhonda Rouer voerde. Intussen volgt Silver via Davis’ ouders de rechtszaak tegen Dunn. Die blijkt op de fatale dag naar de bruiloft van zijn zoon te zijn geweest. Had Michael Dunn daar misschien te veel gedronken? Of was hij soms geïrriteerd doordat de muziek op het feest hem niet aanstond? En hoe geloofwaardig is zijn verweer dat hij zich bedreigd voelde?

Het zijn vragen die in de rechtszaal tot in detail worden behandeld en ook in deze stevige film uitgebreid aan de orde komen. Die trekt daardoor soms een beetje. Tegelijkertijd zijn nuance en context wel degelijk van eminent belang om deze zaak in zijn volle omvang te begrijpen. De ‘loud music-shooting’ paste immers binnen een trend. Enkele dagen na de fatale schietpartij bij het benzinestation werd Jordans vader benaderd door de vader van Trayvon Martin, een zwarte tiener die negen maanden eerder was doodgeschoten door een witte man. ‘Welkom bij de club waarvan niemand lid wil zijn’, zei hij volgens Ron Davis. Een nieuwe hashtag zou opgeld doen en een begrip worden in het hedendaagse Amerika: #BlackLives Matter. 

Helmut Boeijen dood, geweld, jongeren, zelfdoding

De Onbegrijpelijke Dood Van Mitchel

BNNVARA

Suicide by cop? Of toch een Nederlandse Black Lives Matters-kwestie? Dat vraagt Wytzia Soetenhorst zich al jaren af bij de zaak van de 21-jarige Mitchel Winters, die zich in 2016 doelbewust door een agent zou hebben laten doden. ‘Is het omdat een agent een zwarte jongen heeft doodgeschoten?’ zegt ze in een inleidende voice-over. ‘Is het omdat hij even oud is als mijn eigen zoon? Of is het omdat hij na één dag van de voorpagina’s verdwijnt en ik wél wil weten wat daar gebeurd is?’

Soetenhorst is werkzaam als researcher voor documentaires. In haar debuutfilm De Onbegrijpelijke Dood Van Mitchel (51 min.) gebruikt ze haar speurwerk als uitgangspunt. De documentaire is opgebouwd als een weerslag van haar zoektocht door Mitchels leven, in de hoop zo ook vat te kunnen krijgen op het einde daarvan. Ze loopt daarbij soms tegen een muur op: zo wil de politie bijvoorbeeld niet meewerken en is Mitchels moeder op zich niet tegen de film, maar wil ze ook niet in beeld. Zijn jeugdvrienden en voetbalmaatjes zijn wel bereid om haar te woord te staan.

Soetenhorsts grootste troef is stiefvader Marco, de man waarbij Mitchel opgroeide en waarvan hij pas op zijn elfde ontdekte dat hij niet zijn biologische vader was. Marco wil graag zijn kant van het verhaal kwijt en vertelt nog altijd liefdevol over de jongen, die ooit een toekomst als profvoetballer bij Feyenoord tegemoet leek te gaan. Totdat zijn nét iets te korte lontje weer opspeelde en de bloedfanatieke verdediger de kop kostte. Niet voor het laatst.

De analogie van een verdediger, die zich gaandeweg begint te realiseren dat hij zijn grip op het spel is verloren, wordt door de filmmaakster gretig omarmd. Alsof die een soort psychologische verklaring geeft voor Mitchels tragische dood. Er zijn echter genoeg andere elementen in zijn leven te ontdekken, die daarin een rol kunnen hebben gespeeld: het lot van Mitchels biologische vader bijvoorbeeld, de vechtscheiding van zijn moeder en stiefvader of de jeugddetentie die hij kreeg opgelegd.

Naar de ware toedracht van wat er toen op die fatale mei-avond in dat Schiedamse park heeft plaatsgevonden en of Mitchel, en zo ja waarom, zelf voor een slotakkoord met zeven kogels heeft gekozen, blijft het bovendien ook voor Soetenhorst en haar bronnen gissen. Gezamenlijk schilderen ze wel een schrijnend portret, aangekleed met stemmige omgevingsbeelden van zijn leefwereld, van Mitchels korte, turbulente en uiteindelijk tragische leven.