Helmut Boeijen misdaad, wapens, zelfdoding

The Invisible Pilot

HBO Max

Waarom? Die vraag hangt vanaf de allereerste scène boven The Invisible Pilot (168 min.). Waarom? Het is tevens een vraag die de vrouwen en kinderen van Gary Betzner al vanaf 1979 plaagt. Waarom? Een vraag ook die familievriend/filmmaker Craig Hodges sinds 2009 met de regelmaat van de klok aan Betzners nabestaanden voorlegde. Waarom? Waarom sprong Gary op 18 september 1977 in Hazen, Arkansas, van die brug af?

Zijn zelfverkozen dood in de White River heeft nooit een afdoende antwoord gekregen. Ook doordat z’n lichaam nooit werd gevonden. Had zijn zelfdoding te maken met de ‘Dixie Mafia’? Zat Gary in de drugshandel? Of leidde hij misschien een dubbelleven? Het levensverhaal van de Southerner die als piloot van besproeiingsvliegtuigjes halsbrekende capriolen uithaalde en naar verluidt elf ongelukken overleefde, bevat clous te over. Maar antwoorden?

Die komen wel degelijk in deze driedelige serie van Phil Lott en Ari Mark. Ze worden alleen bijzonder slim uitgeserveerd – met veel suspense, slinkse tijdsprongen, toffe humor, een zeer effectieve soundtrack en de verplichte cliffhangers – waardoor je steeds benieuwd bent naar wat er nog komt, dat nooit blijkt wat je had verwacht en tóch correspondeert met wat je eerder op de mouw is gespeld. Als je begrijpt wat ik bedoel.

Na een geweldige eerste aflevering verandert de vertelling in het tweede deel, waarin larger than life-personages zoals de Colombiaanse cocaïnekoning Pablo Escobar, CIA-hotshot John Hull, de Amerikaanse president Ronald Reagan én vrijbuiter Lucas Noel Harmony worden geïntroduceerd, in een ouderwets schelmenverhaal. Waarna de verwikkelingen in de slotaflevering zowaar een geopolitieke dimensie krijgen.

Te goed om waar te zeggen, zeggen ze dan. Net als: een goed verhaal moet je niet dood checken. En, dat ook: de waarheid is vreemder dan fictie. Allemaal waar. The Invisible Pilot vormt het tastbare bewijs: een keten van bizarre gebeurtenissen, die uiteindelijk, alles overziend, een verhaal vormt dat, inderdaad, te goed lijkt om waar te kunnen zijn. De waarom-vraag – als iemand tegen die tijd tenminste nog weet waar die over handelde – is dan allang beantwoord. Dáárom.

Helmut Boeijen dans, discriminatie, feminisme, film, kunst & cultuur, literatuur, theater

Maya Angelou: And Still I Rise

‘Één van de fantasieën die ik op mijn zevende had, was dat er ineens iemand ‘Shazaam!’ zou zeggen en dat ik dan ineens wit zou zijn’, blikt Maya Angelou (1928-2014) een kleine halve eeuw later terug op haar jeugd in Stamps, een gehucht in de Amerikaanse staat Arkansas. ‘En dat ik niet meer met zo’n weerzin bekeken zou worden als ik door het witte deel van de stad liep.’ 

Het is een pijnlijke herinnering. Tegelijkertijd is ook duidelijk de verhalenverteller Angelou aan het woord. De zinnen die deze heeft gevonden worden bovendien uitgesproken door de performer Angelou. Haar kindertijd wordt zo onderdeel van het verhaal dat de schrijfster, zangeres en danseres van haar leven heeft gemaakt en dat ze in Maya Angelou: And Still I Rise (113 min.) samen met haar zoon Guy Johnson en mensen uit haar directe omgeving vol verve opdist.

Een veelbewogen bestaan was het zeker, dat haar aan de zijde bracht van Afro-Amerikaanse helden als Martin Luther King, Malcolm X en James Baldwin (over wie enkele jaren geleden de thematisch verwante documentaire I Am Not Your Negro is gemaakt) en dat in algehele erkenning zou uitmonden toen ze als een soort dichteres des vaderlands de natie mocht toespreken tijdens de inauguratie van Bill Clinton tot president van de Verenigde Staten in 1993.

Clinton ontbreekt natuurlijk niet in deze ongegeneerde lofzang op de befaamde zwarte schrijfster van Bob Hercules en Rita Coburn Whack uit 2016. Net als zijn vrouw Hillary en protegés als talkshowhost Oprah Winfey, hiphopper Common en regisseur John Singleton. Zij illustreren Maya Angelou’s eigen verhaal over een leven vol schade, schande en triomfen. Dat zou haar maken tot een ‘wise old woman’, die nadrukkelijk haar sporen achterliet in een nieuwe generatie Afro-Amerikanen en het land dat intussen ook het hunne was geworden.

Helmut Boeijen gevangenis, geweld, misdaad

Life And Death Row: The Mass Execution


‘Wie is hier dan de moordenaar?’, wil Stacey Johnson weten. Het is een retorische vraag. Johnson is ter dood veroordeeld vanwege moord – ook al is ie volgens eigen zeggen onschuldig. Binnen een maand wordt hij geëxecuteerd. Net als zeven anderen. Acht executies in tien dagen. Terwijl er in Arkansas al twaalf jaar niemand meer ter dood is gebracht. ‘Nu is het tijd voor gerechtigheid’, stelt gouverneur Asa Hutchinson van de Amerikaanse staat ferm.

Hij zegt er in eerste instantie niet bij dat de voorraad Midazolam, het dodelijke middel dat moet worden geïnjecteerd, zijn houdbaarheidsdatum nadert. En dus dringt de tijd. Voor zowel de familie van slachtoffers (de dochter van een vermoorde vrouw verwoordt het eenvoudig: ‘let’s get it over with’) als de beoogde ‘slachtoffers’ van The Mass Execution, die alles op alles zetten om de executiedatum op zijn minst uit te stellen. Hun zaken staan centraal in de zesdelige documentaireserie Life And Death Row (308 min.), die de komende dinsdagavonden is te zien op NPO2.

Deel 1 introduceert bijvoorbeeld de zaken van drie van de acht ter dood veroordeelde mannen: Stacey Johnson (de enige van de veroordeelden van wie je volgens zijn advocaat redelijkerwijs kunt veronderstellen dat hij onschuldig zou kunnen zijn), Don Davis (die overduidelijk schuldig is en ook berouw toont over zijn gruwelijke daad) en Bruce Ward (die helemaal niets zegt of toont en is gediagnosticeerd met paranoïde schizofrenie). Gezamenlijk vertegenwoordigen zij de veelheid aan mannen, daden en motieven, die in deze indringende serie worden belicht.

De filmmakers pluizen de daden van de te executeren mannen nauwgezet uit, waarbij zowel de aanklagers en politie als de verdediging aan bod komen. Daarnaast concentreren ze zich vooral op de aanloop naar de executie en de emotionele impact die deze laatste (?) dagen hebben op de mannen zelf, hun familieleden én de nabestaanden van hun slachtoffers. Met die brede insteek, waarbij ook nog voor- en tegenstanders van de doodstraf aan het woord komen, schetst Life And Death Row een krachtig en afgewogen beeld van een zeer gecompliceerde en omstreden kwestie: de doodstraf.

En intussen tikt de klok onverbiddelijk door en komt het galgenmaal voor deze ‘dead men walking’ zienderogen dichterbij…