Helmut Boeijen dans, Jaaroverzicht 2025, jeugddocu, jongeren, kinderen, kunst & cultuur, LHBTIQ, liefde, seksualiteit

Van Binnen Stroomt Het

Witfilm / KRO-NCRV

Hoe kun je tieners laten vertellen over wat hen ten diepste bezighoudt, zónder hen daarmee kwetsbaar te maken tegenover anderen? Natalie Bruijns lijkt in deze jeugdserie de ideale vorm te hebben gevonden. In vijf korte portretjes laat ze de ene tiener, buiten beeld, vrijuit vertellen over een heel persoonlijk onderwerp, terwijl een andere tiener al die gedachten, ervaringen en gevoelens in een ravissant vormgegeven slaapkamer vervat in een zeer expressieve dans. 

Zo wordt de zoektocht naar intimiteit en seksualiteit van de twaalfjarige Luna bijvoorbeeld begeleid door een dappere dans van Gaia met knuffelbeesten, een schommel en een wolkendecor. Meis voelt zich ondertussen ongemakkelijk in het contact met de wereld, maar krijgt via roleplay in een virtual reality-omgeving – door haar danspartner Elizabeth uitgedrukt in een sprekende performance – contact met een jongen, zichzelf en daarmee ook weer de echte wereld.

Met behulp van haar immense verbeeldingskracht bereikt Bruijns in Van Binnen Stroomt Het (66 min.) daadwerkelijk de binnenwereld van enkele pubers, die worden geconfronteerd met elementaire levensvragen: wie ben ik, waarom ben ik zo en hoe verhoud ik me tot de wereld? Door de gekozen vertelvorm kunnen zij echt in het binnenste van hun ziel laten kijken en kunnen anderen voor hen ongegeneerd hun dagelijkse dilemma’s, engste gedachten en stoutste dromen uitspelen.

De ontwapende verhalen van de tieners, het doorleefde spel van hun jeugdige alter ego’s, de bloemrijke choreografie van Dian Ijkhout, het prachtige camerawerk van Jeroen Kiers en de geheel bijdetijdse soundtrack (Billie Eilish, Florence + The Machine, Imagine Dragons, Agnes Obel en Ben Gold & Ruben de Ronde) zorgen ervoor dat in deze vijfdelige serie 1 + 1 = >3 wordt. Van Binnen Stroomt Het is een lust voor zowel het oog als de geest. Héél intiem en overweldigend mooi.

Helmut Boeijen entertainment, film, kunst & cultuur, Nederlands Film Festival 2023, seksualiteit, seksueel geweld, theater

Mag Ik Je Aanraken?

Witfilm / NTR

Kijken ze alleen? Of spelen ze ook een beetje? Om wat ze zien, en wat wij als kijkers alleen krijgen te horen, onschadelijk te maken? Als de camera zich op hun gezicht vastzet, terwijl ze kijken naar een seksscène die ze ooit hebben gespeeld, doorlopen enkele bekende Nederlandse acteurs in deze documentaire van Tamar van den Dop elk zo hun eigen gevoelens: gêne, tevredenheid, ontroering, lol óf verdriet.

‘Ik snap gewoon niet zo goed waarom dit zo lang in beeld moet’, zegt Nora El Koussour bijvoorbeeld ontdaan als ze een scène van zichzelf terugziet in Mag Ik Je Aanraken? (73 min.). Ze vindt het tafereel confronterend, vernederend zelfs. ‘Het is door gaan sijpelen in mijn eigen leven. Daarna is gewoon het respect weg voor mij.’ Na de opname kreeg zij een bos bloemen, haar tegenspeler bleef met lege handen achter.

Het blijft sowieso fascinerend: dat kijken naar kijken – en ondertussen niet zien wat zij zien. De jonge acteurs Joes Brauers en Lina Heijmans lezen bijvoorbeeld eerst hardop het script van wat ‘een onstuimige vrijpartij’ moet worden voor en aanschouwen daarna los van elkaar de daaruit voortgevloeide scène. Het is een intiem kijkspel, ook voor degene die er niet direct bij betrokken is, het zelfs niet eens zelf kan waarnemen.

Van den Dop, zelf ook actief als actrice, regisseuse en scenarioschrijfster, bevraagt in deze interviewfilm verder collega’s zoals Monic Hendrickx, Gijs Naber, Hannah Hoekstra, Jeroen Spitzenberger en Georgina Verbaan, terwijl ze op de filmset een zendermicrofoon krijgen opgespeld of worden gepoederd. Over de do’s en don’ts van seksscènes – en daarmee ook de verander(en)de seksuele moraal.

‘Doe maar (gewoon)’, kregen ze regelmatig van filmregisseurs te horen. En ook: ‘kan het wat geiler?’ Ze mochten – en wilden/durfden/konden – meestal vooral niet te moeilijk doen. En Van den Dop vraagt door: is het ook wel eens gewoon fijn? Raak je soms opgewonden? Hoe vertel je familie dat je een homorol gaat spelen? Mogen je kinderen deze scène zien? En: sta je eigenlijk op pornosites? En wat vind je daar dan van?

Als het gaat om seks zijn de tijden, zeker sinds #metoo, flink veranderd. ‘Ik ben wel kritischer gaan kijken: is het wel nodig?’ vertelt Rifka Lodeizen, die regelmatig functioneel naakt was te zien, bijvoorbeeld tegen haar visagiste, die van Waldemar Torenstra al te horen heeft gekregen dat hij soms in contracten laat vastleggen dat ie zijn kleren niet meer uittrekt. Een beetje film heeft tegenwoordig ook een intimiteitscoördinator.

Als kinderen van de vrijheid blijheid van de jaren zestig en zeventig moeten de routiniers Peter Faber en Jeroen Krabbé weinig hebben van zulke ontwikkelingen, die je onder de noemer ‘nieuwe preutsheid’ kunt categoriseren. ‘Het is alsof Queen Victoria weer terug is’, verzucht Krabbé. Tegelijkertijd blijkt, na enig doorvragen, dat hij vroeger zelf ook de nodige slechte ervaringen heeft opgedaan tijdens filmopnamen.

Van de andere kant: zorgt de huidige terughoudendheid er misschien ook voor dat seksualiteit nu wordt overgelaten aan reclame en porno? En wat betekent dat dan weer? Zo waadt Mag Ik Je Aanraken? dapper en delicaat, zonder ook maar een ogenblik navelstaarderig te worden, door het moeras rond seksualiteit op het scherm. En als de schijn niet bedriegt, wordt dat voorlopig niet meer zo vanzelfsprekend als in het verleden.

Hoe ’t dan wel moet of mag, blijft een kwestie van interpretatie en gevoel. Net als in het echt.

Helmut Boeijen gezondheid, liefde, relaties, seksualiteit

Privégesprekken

Zeppers/Human

De opzet is heel eenvoudig: drie Nederlandse stellen gaan in een basale studiosetting in gesprek met regisseur Walter Stokman én elkaar. Over wat bij ziekte doorgaans onbesproken blijft. Één van hen heeft kanker gehad. Als daarna het gewone (relationele) leven weer begint, is dat echter helemaal niet zo eenvoudig.

Dat blijkt tevens uit onderzoek van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). Tweederde van de respondenten gaf aan dat hun seksualiteit en intimiteit slechter zijn geworden na de diagnose. Dit vormt het voornaamste onderwerp van gesprek in de intieme film Privégesprekken (55 min.) en wordt tevens inzichtelijk gemaakt met bijna tactiele scènes, van zeer dichtbij, waarin geanonimiseerde mensen die kanker hebben (gehad) tijdens een massage vertellen welk effect de ziekte heeft gehad op hun zelfbeeld en relatie.

Tijdens de behandeling staat het hoofd, van zowel de zieke als zijn/haar partner, vaak niet – of in elk geval op een andere manier – naar seksualiteit en intimiteit. Maar ook als het signaal ‘kankervrij’ eenmaal is afgegeven, blijkt het lastig om de draad weer op te pakken – of er überhaupt over te spreken met elkaar. ‘Als je intiem wil zijn met elkaar, moet je je vrij voelen’, vertelt Nzinga bijvoorbeeld over hoe de relatie met haar partner Misha door haar gezondheidsproblemen werd beïnvloed. ‘En dat voelde ik me niet in mijn zieke lichaam.’

Joost noemt zijn ziekte, en de complicaties die deze met zich mee heeft gebracht, dan weer een ‘les in nederigheid’. Zijn vrouw Teddy is vooral blij dat hij er nog is en dat ze nog altijd van hem kan genieten. ‘Dat is voor mij het belangrijkste’, zegt ze. Openhartig spreken de koppels in deze boeiende interviewfilm zo met en tegen elkaar, bijvoorbeeld over het behouden van spontaniteit, inzetten van hulpmiddelen en (her)vinden van jezelf en elkaar. Kanker heeft hen allebei veranderd en ook hun leven samen behoorlijk ontwricht, maar toch niet onmogelijk gemaakt.

‘Ik heb ontzettend veel bewondering voor jou hoe jij deze hele periode…’, begint Wim bijvoorbeeld geëmotioneerd. Zijn vrouw Carla vult liefdevol aan: ‘hebt beleefd.’ Tijdens een vakantie met de camper in Spanje werd de wereld van het oudere Amsterdamse koppel enkele jaren geleden helemaal op zijn kop gezet. ‘Het is geen kattenpis geweest, het is best wel pittig geweest’, constateert Wim treffend. ‘En dat had ook anders kunnen uitvallen.’

Helmut Boeijen functiebeperking, Jaaroverzicht 2022, lichamelijke beperking, Movies That Matter 2022, Nederlands Film Festival 2022, seksualiteit

Sexual Healing

Tangerine Tree

‘Ik heb ineens een vrouwenlijf, zeg maar’, constateert Evelien als ze voor het eerst in jaren een beha gaat passen. Ze is zichtbaar blij met wat ze ziet. ‘Potverdikkie!’ zegt ze tegen haar persoonlijk begeleider, die haar ook nog zal meetronen naar een erotiekwinkel, op het spoor zet van een seksverzorger of gewoon eens goed in de spiegel laat kijken. Want dat, het kijken naar en accepteren van jezelf, is een voorwaarde voor een fijne beleving van je eigen lichaam.

Evelien ontdekt in Sexual Healing (55 min.) dat ze ‘meer is dan die handicap en dat spastische lijf’. Ze kent haar lichaam vooral als een kerker, waarbinnen ze gevangen zit. Of als een machinerie die voortdurend ondersteuning nodig heeft, in de vorm van dagelijkse zorg. ‘Het was niet de bedoeling dat ik in dit lijf zou zitten’, vertelt ze. Evelien werd te vroeg geboren. De eerste tien dagen van haar leven had ze volgens eigen zeggen zelfs niet eens een naam. Het lag immers niet in de lijn der verwachting dat ze zou blijven leven, maar zie daar: ruim een halve eeuw later is ze er nog en bovendien op zoek naar intimiteit en genegenheid.

Elsbeth Fraanje volgt de dappere vrouw tijdens een persoonlijke ontdekkingstocht naar hoe ze ook kan genieten van het lichaam dat haar al zoveel kopzorgen heeft opgeleverd. Haar ervaringen met seksualiteit zijn tot dusver beperkt gebleven en veelal negatief van aard. Om dit te veranderen, zal ze eerst anders naar zichzelf moeten leren kijken. Dat is een heel intiem proces, dat eerder om zelfrespect draait dan om lichamelijk genot. Al is ook dat laatste belangrijk. ‘Hoe ik me nu al, heel subtiel, anders voel in mijn eigen lijf’, constateert Evelien onderweg. ‘Ik vind het heel fijn om te ontdekken dat je niet dood bent vanonder, of zo.’

Sexual Healing belicht Eveliens ervaringen van héél dichtbij. Open, onomwonden, plastisch zelfs. En toch subtiel. Menselijk vooral. Met lange close-ups van het gezicht van haar hoofdpersoon, veelal gemaakt vanaf het blad van haar rolstoel, en een slim geconstrueerde monologue interieur, waarin Eveliens gedachten kriskras door haar hoofd lijken te schieten, slaagt Fraanje erin om de kwetsbare persoon binnen dat gemankeerde lijf te openen. Een vrouw die in deze fraaie, moedige en erg aangrijpende film hoopt dat ze, net als een Duitse lotgenoot bij wie ze haar licht heeft opgestoken, een ervaring gaat opdoen die ‘wunder-wunder-wunderschön’ is.