Helmut Boeijen film, fotografie, kunst & cultuur, oorlog

Fouad Elkoury Par Fouad

Fouad Elkoury

Als oudere man heeft hij zich tegenwoordig verschanst in de bergen van Libanon. Fouad Elkoury, in de zeventig inmiddels, fotografeert volgens eigen zeggen helemaal geen mensen meer. Hij oogt ook enigszins moegestreden, beroofd van z’n idealen. Elkoury wordt beschouwd als een toonaangevende Arabische fotograaf. In zijn werk zit zogezegd een ‘diepe wanhoop over het Midden-Oosten’ verscholen.

Fouad Elkoury legde de burgeroorlog in Libanon van begin jaren tachtig vast, deed dienst als chroniqueur van het Palestijnse lijden in de bezette gebieden en trad samen met zijn toenmalige geliefde Nada in de voetsporen van Gustave Flaubert en vereeuwigde het dagelijks leven in Egypte. ‘Ik ben geen oorlogsfotograaf’, zegt hij dan ook stellig, ‘maar probeer emoties te vangen.’

In zekere zin is zijn werk mislukt, constateert de Libanese fotograaf mismoedig als hij bij een overzichtstentoonstelling nog eens naar zijn belangrijkste foto’s kijkt. Die hebben uiteindelijk toch niet de overtuigingskracht gehad die hij er ooit in dacht te vinden. Je kunt er de wereld niet mee veranderen, realiseert Fouad Elkoury zich tegenwoordig. Hoe hard je ‘t ook probeert…

In Parijs, de stad waar hij in 1952 werd geboren, ontmoet hij voor het (zelf)portret Fouad Elkoury Par Fouad (55 min.) verder documentairemaker Kamy Pakdel en oude vrienden zoals filmproducer Emmanuel Barrault, journalist Pierre Haski en Francine Deroudille, de dochter van de befaamde Franse straatfotograaf Francois Doisneau – aan wie hij ooit de film Lettres À Francine richtte.

Met hen bespreekt hij het leven en werk waarover hij zich zelf zeker niet in juichtermen uitlaat. Deze stemmige film weerspiegelt de ‘tone of voice’ van de man zelf, die bedachtzaam de ruim zeventig jaar die nu achter hem liggen beschouwt. Aan de hand van de beelden die hij daarvan heeft gemaakt en de herinneringen die deze onvermijdelijk oproepen.

Helmut Boeijen Docville 2021, Israël-Palestijnen, journalistiek, oorlog, syrië, terrorisme

This Is Not A Movie

VPRO

Dit is geen speelfilm.

‘Je kunt een Hollywood-crew hiernaartoe brengen en een film maken’, zegt de Britse oorlogsjournalist Robert Fisk terwijl hij in 2018 door de volledig verwoeste Syrische stad Homs loopt. ‘Alleen kunnen de doden niet praten en zijn de levenden allemaal weg.’ Op deze plek, zo realiseerde hij zich enkele jaren geleden, begint het verhaal van de mensen die uiteindelijk als vluchteling in Griekenland, Hongarije en Duitsland zijn beland. ‘Hier is de lont naar het kruitvat aangestoken.’

Nogmaals: This Is Not A Movie (108 min.).

Regisseur Yung Chang volgt de vermaarde Midden-Oosten correspondent naar conflictgebieden als Syrië, Libanon en Bosnië en laat Fisk aan het woord over de ervaringen die hem nog altijd achtervolgen. Zoals de slachting onder Palestijnse burgers bij Sabra & Shatila, volgens Fisk het hedendaagse equivalent van nazi-oorlogsmisdaden. Die traumatische gebeurtenis in 1982, onder het oog van Israëlische militairen, bevrijdde hem van elke vorm van schroom om te berichten over de werkelijkheid zoals hij die zag. Gewoon de ongemakkelijke feiten. Zonder de behoefte om daarbij beide partijen aan het woord te laten en een soort (vals) evenwicht te creëren.

Dit is immers geen speelfilm.

Fisks parool is en blijft: challenge authority. Teneinde, ergens, de waarheid te vinden. Dit gedegen portret van de strijdbare correspondent, die zich al een halve eeuw in ‘s werelds voornaamste brandhaard bevindt en liefst zelf ter plekke, met pen en papier in de hand, poolshoogte gaat nemen als er iets gebeurt, werkt tevens als een aanklacht tegen oorlog in het algemeen en het allereerste slachtoffer daarbij: diezelfde waarheid. En die zal de inmiddels 73-jarige Robert Fisk, met alles wat hij in zich heeft, tot zijn allerlaatste ademtocht blijven zoeken. Wat anderen – of het nu gaat om de autoriteiten of zijn eigen eindredacteuren – daar ook van vinden…

Dit. Is. Echt.

This Is Not A Movie is hier te bekijken.

Helmut Boeijen arbeid, discriminatie, economie

Maid In Hell


Je kunt er bij ons op kantoor eentje komen uitzoeken in de catalogus. Als ze Arabisch spreekt, kost ze 200 dollar per maand. Anders maar 150. Ze komt twee jaar en drie maanden bij je werken. Elke dag natuurlijk. Vrije dagen krijgt ze niet. En haar paspoort moet je goed bewaren en verstoppen.

Dat krijg je zo ongeveer te horen als je een officieel agentschap benadert voor een zogenaamde Maid In Hell (59 min.). En aan mensenrechten doen we niet, zegt Maher Doumit, die samen met zijn moeder Hasna zo’n tweehonderd vrouwen per jaar afzet. Dat gedoe is in zijn ogen meer iets voor Europa. Niet voor het Midden-Oosten, waar bijna drie miljoen buitenlandse vrouwen werkzaam zijn als huishoudelijke hulp.

In de rest van de wereld moeten ze weinig hebben van het zogenaamde Kafalasysteem. Landen als Ethiopië, de Filipijnen en Nepal hebben al een verbod uitgevaardigd, maar met een beetje goede wil, en wat geld onder de tafel, is daar wel omheen te werken, zo laten de Doumits niet zonder trots weten. Hij gaat er ook echt niet mee stoppen, zegt Maher. Hij helpt op deze manier immers zichzelf en anderen. In die volgorde.

Moeder en zoon Doumit vertegenwoordigen in deze schokkende documentaire van Søren Klovborg, wat mij betreft de beste film uit de Why Slavery?-reeks, de min of meer legale tak van de branche. Elders, in de schaduw, is het nóg slechter voor de vrouwen. De gevolgen laten zich raden: onderdrukking, uitbuiting en mishandeling. Sommige vrouwen weten te ontsnappen en komen terecht in speciale opvanghuizen. Hun verhalen zijn nauwelijks te bevatten.

De Keniaanse senator Emma Mbura, die zelf ooit als maid in de Verenigde Arabische Emiraten werkte, neemt het voor hen op. Als zij serieuze maatregelen voorstelt, merkt ze echter al snel dat die de economische belangen van haar eigen land, dat intensief handelt binnen het Midden-Oosten, natuurlijk niet mogen schaden. Ziedaar de wereld waarbinnen de strijders tegen moderne slavernij moeten opereren. En de wereld waarbinnen die vrouwen moeten werken.

Totdat ze er dood bij neervallen…