Misslukt

c: Otto van den Toorn / KRO-NCRV

Het is weer eens wat anders dan Verbrande Herman, Rooie Jos of Jantje van Amsterdam, de voortdurend tussen de onder- en bovenwereld laverende vrije jongens die hij nu al enkele decennia volgt voor het documentaireproject Foute Vrienden. En dat geldt evenzeer voor Frank MasmeijerRob Scholte en Emile Ratelband, die hij doorlichtte in vlijmscherpe persoonlijke portretten. Want nu heeft Roy Dames een heuse Miss Nederland voor zijn camera. Misslukt (54 min.), dat wel.

Tenminste, zo kijkt fotomodel, onderneemster en presentatrice Stephanie Tency, inmiddels in de dertig, tegenwoordig naar zichzelf. Een nog altijd jonge vrouw, die zich in de afgelopen jaren volledig heeft verloren in plastische chirurgie: Botox-behandelingen, borstimplantaten, neuscorrecties, liposuctie, fillers, facings… ‘Ja, het is eigenlijk meer van: wat heb ik niet gedaan?’ zegt ze, enigszins ongemakkelijk lachend. ‘Ik heb eigenlijk alles gedaan wat je maar kan bedenken.

Stephanie heeft zelf een ‘timeline’ gemaakt van alle cosmetische ingrepen, inclusief onsmakelijke foto’s, filmpjes en vlogs. En die moeten allemaal in deze film, vindt ze. ‘Ik wil een sensationele documentaire, dat mensen met een teiltje naast hun bank moeten gaan zitten.’ Want Stephanie Tency schaamt zich er volgens eigen zeggen voor dat ze al die jaren naar ‘die achenebbisj-praktijken’ is gegaan om aan haar uiterlijk te laten sleutelen en wil jongere meiden daar nu voor waarschuwen.

Tegelijk is het de vraag of ze er zelf eigenlijk wel klaar voor is om zonder borstimplantaten door het leven te gaan. Ze boomt erover met Dames, bezoekt een psycholoog en gaat langs bij actrice Fajah Lourens, die haar siliconenborsten enige tijd geleden heeft laten weghalen. Tussendoor spreekt Stephanie ook met haar ouders. Moeder Carmen maakt zich regelmatig zorgen, terwijl vader Jack vindt dat ze haar lichaam heeft ‘mismaakt’. Hij moet niets hebben van die ‘plofkopklinieken’.

Natuurlijk vraagt zijn dochter zich in deze rechttoe rechtaan-film, een soort vervolg op Dionne Slagters Moordtieten (2021), ook af waarom juist zij zo gevoelig is gebleken voor de verlokkingen van schoonheid. Het antwoord was eigenlijk wel te bedenken – enter: zelfrespect en -acceptatie – en wordt slechts beperkt uitgediept in deze wat eendimensionale film, die gezien het toenemende aantal cosmetische ingrepen natuurlijk wel een bijzonder urgent thema aansnijdt.

‘Wie ben ik zonder mijn uiterlijk?’ vraagt Stephanie Tency zich onderweg naar de apotheose van deze docu, de keuze om wel of niet nieuwe borstimplantaten te nemen, nog maar eens hardop af. ‘Wie is Steph?’

De Erfenis Van Els Borst

Special Eye Film Productions / BNNVARA

De politieke carrière van Els Borst (1932-2014) kende feitelijk maar één grote crisis: de Bijlmervliegramp. En die vond toch echt in 1992 plaats, twee jaar vóórdat zij minister van Volksgezondheid werd. Borst kreeg gaandeweg echter steeds nadrukkelijker het verwijt dat ze gezondheidsklachten van bewoners van de Bijlmer niet serieus zou hebben genomen.

Tijdens een parlementaire enquête kwam ze daardoor recht tegenover het uitgesproken PvdA-kamerlid Rob Oudkerk te staan. ‘Els Borst was een hele geschikte minister van volksgezondheid, de beste die we gehad hebben’, stelt die nu over de vrouw, met wie hij toentertijd ongenadig hard botste. ‘Dat blijf ik zeggen. Maar dit is een enorme smet op haar blazoen.’ 

‘Ik geloof niet dat ze hem ooit vergeven heeft’, reageert Borsts dochter Andra Neefjes-Borst koeltjes glimlachend. ‘Ik weet niet of ze met hem later nog een goed gesprek daarover gevoerd heeft. Ik heb ‘t nooit gehoord in elk geval.’ Rob Oudkerk is er desondanks van overtuigd dat ze alle plooien toch weer recht hebben kunnen strijken: ‘Het kwam eigenlijk wel weer goed met ons.’

De botsing met het Kamerlid van een andere regeringspartij staat in De Erfenis Van Els Borst (61 min.) vrijwel op zichzelf. Verder is er eigenlijk niets dan lof voor de arts, hoogleraar, minister en politiek leider van D66 die op 8 februari 2014, nu alweer tien jaar geleden, op gewelddadige wijze om het leven werd gebracht door een ernstig verwarde man.

De schokkende dood van Els Borst vormt natuurlijk de tragische climax van deze tv-docu over de politica. Het was een politieke moord, zeggen mensen uit haar partij D66, zoals voormalig leider Alexander Pechtold, partijprominent Roger van Boxtel en politiek adviseur Carla Pauw. Een rechtstreeks gevolg van haar baanbrekende euthanasiewetgeving.

Die moord mag volgens haar familie alleen Borsts nalatenschap niet overschaduwen. En dus concentreren Pamela Sturhoofd en Jessica van Tijn, de makers van dit aardige portret, zich vooral op wat zij als bestuurder heeft nagelaten, zoals het beschikbaar maken van HIV-medicatie, de centralisatie van bloedbanken, het garanderen van het recht op abortus en anti-rookmaatregelen.

De Erfenis Van Els Borst belicht ook vooral haar publieke verrichtingen. Borsts privéleven komt slechts mondjesmaat aan bod. Tegelijkertijd komt uit haar werk ook wel degelijk de vrouw daarachter naar voren. Een kundig, aardig en invoelend mens. Bepaald niet de kille, berekenende politica die menigeen na de Bijlmervliegramp in haar meende te zien.

Moordtieten

BNNVARA

Kekke titel: Moordtieten. Aansprekende hoofdpersoon bovendien: influencer, actrice en zangeres Dionne Slagter, alias Onnedi. En een bijdetijds onderwerp: siliconenborsten. Deze tv-docu is duidelijk toegesneden op een jong – en vermoedelijk vooral vrouwelijk – publiek.

Naar schatting heeft één op de dertig vrouwen in Nederland borstimplantaten. Een kwart daarvan is geplaatst in het kader van reconstructie na amputatie. Bij driekwart hebben esthetische overwegingen echter de doorslag gegeven: een borstvergroting. Zodat de betrokken vrouwen zich meer of weer vrouw voelen.

Ook Dionne Slagter nam vanwege die reden in 2013 implantaten. Het was een tijd waarin ze probeerde af te rekenen met haar eetstoornis, anorexia. En ze was ook die opmerkingen zat. Ze werd ‘het meisje met de twee ruggen’ genoemd. Of ‘het plankie’. Met nieuwe borsten, aangeschaft voor ruim 4000 euro, probeerde ze volgens eigen zeggen haar onzekerheid weg te kopen.

In 2016 maakte Slagter een YouTube-video over haar borstvergroting, die veel enthousiaste reacties opleverde. Intussen hoorde ze steeds vaker verontrustende berichten over siliconenimplantaten. Die zouden kunnen lekken en zo allerlei klachten veroorzaken. Tot kanker aan toe. Alle reden om op onderzoek uit te gaan: hoe zit het met haar eigen borsten?

Die laat de YouTuber in deze film van Jakobus Valkering en Mirte Vendrig, waarin nét iets te veel geënsceneerde pinup-poses voor de spiegel zijn verwerkt, letterlijk onderzoeken. Tussendoor steekt Slagter haar licht op bij artsen en laat ze vrouwen met een problematische borstvergroting aan het woord. Hun ervaringen komen haar verdacht bekend voor.

Moordtieten (52 min.) volgt het persoonlijke proces dat Slagter vervolgens doormaakt en beperkt zich verder tot het gevaar van lekkende siliconen. De grotere thematiek – of en hoe borstimplantaten überhaupt een bijdrage kunnen leveren aan vrouwelijk zelfrespect – blijft buiten beschouwing. Daarmee biedt deze actuele docu-light over onbetrouwbare borsten precies wat de titel belooft.

Moordtieten is hier te bekijken.

Tot De Dood Ons Scheidt

KRO-NCRV

In elk leven zit minimaal één verhaal. In elk huwelijk minimaal twee. Zeker als het gezamenlijke verhaal niet meer door beide partijen wordt gedragen.

Tegenover de camera zitten twee oudere echtparen. Mat en Marga. En Gerda en Bennie. Ze gaan uit elkaar. En hun mediators, die achter diezelfde camera verscholen blijven, proberen ervoor te zorgen dat dit in (zo) goed (mogelijk) overleg gebeurt. In een serie gesprekken maken ze samen de restwaarde op. Van het gedeelde bezit en de relatie zelf.

‘Het was niet mijn idee’, zegt Bennie eerlijk. ‘Ik was niet op het idee gekomen.’ Maar Gerda miste iets en wil nu een nieuwe start maken. En dus moet er over van alles en nog wat afspraken worden gemaakt, zoals over hond Daisy. ‘Dat dier kan er niks aan doen’ meent Bennie. ‘Dat hondje heeft er niet om gevraagd.’ Moet de omgangsregeling met de hond dan ook opgenomen worden in het echtscheidingsconvenant? Dat gaat toch te ver, vinden ze. ‘Dan krijgen we zo’n dik boek.’

Bij Mat en Marga is het gezamenlijke huis een belangrijk thema in de gesprekken. Hij verhuist zonder problemen naar een appartementje. Zij wil echter blijven zitten waar ze zit en kan/wil haar bijna ex-man eigenlijk ook niet kwijt. Na een nacht vruchteloos mediteren is toch het besef gekomen dat ze hem moet loslaten. Als Marga opstaat ziet ze het woord ‘loslaten’ als het ware letterlijk voor zich. ‘Echt met van die grote letters die je in designwinkels ziet. Toen dacht ik: dit is een teken. Hier moet ik mee aan de slag, maar dat is gewoon vreselijk moeilijk.’

Uit elkaar gaan betekent ook het loslaten ook van die ene belofte: Tot De Dood Ons Scheidt (49 min.), het geloof in een gezamenlijke toekomst dat in deze gespreksfilm is vervat in enkele fotosequenties van de echtparen in (ogenschijnlijk) betere tijden. Verder heeft regisseur Niels van Koevorden z’n film beperkt tot de absolute essentie: twee mensen naast elkaar, los van elkaar. In een vast two shot, dat laat zien hoe ze altijd waren: samen. Zoals ze nu niet meer zijn. In een constante dialoog, strijd soms, over hoe ze uit datzelfde frame kunnen stappen – of hoe ze dat gedwongen moeten verlaten.

Het zijn gesprekken die onverminderd blijven boeien en raken. Juist omdat elke vorm van opsmuk ontbreekt en alle betrokkenen in lastige omstandigheden blijven zoeken naar contact en harmonie. Het is duidelijk: deze mensen zijn van goede wil, maar ook op verschillende sporen beland. Of ze dat nu wilden of niet. Waarbij in elk geval één van de betrokken partijen nog een nieuw verhaal in z’n eigen leven ziet. En de ander verplicht om er ook een punt achter te zetten.