Waar verloskundige Hla simpelweg moeders en kinderen ziet, zien anderen in het overwegend boeddhistische land Myanmar slechts moslims. De verfoeide Rohingya, om precies te zijn. Een volk om te verdrijven of vertrappen. Zeker geen mensen die moeten worden geholpen bij het op de wereld zetten van nakomelingen.
‘De moslims in de provincie Rakhine zijn geen inwoners van Myanmar’, stelt generaal Min Aung-Hlaing, de leider van het leger dat het Aziatische land dan in z’n greep probeert te krijgen, tijdens een officiële speech. ‘Het zijn illegale immigranten. Er bestaat helemaal niet zoiets als een Rohingya-volk.’ Aung-Hlaing wil maar al te graag korte metten maken met deze uitvreters.
Hla’s jonge collega Nyo Nyo behoort zelf tot de vervolgde religieuze Rohingya-minderheid. Waarom zijn wij als moslims geboren in Rakhine? vraagt zij zich vertwijfeld af. Mensen zoals Nyo Nyo kunnen eigenlijk geen kant op. Toch probeert ze aan de zijde van de strenge Hla het vak van verloskundige te leren, zodat ze misschien ooit een eigen kraamkliniek kan openen.
Dat idee zorgt tevens voor spanningen in Midwives (91 min.), de observerende film waarin Hnin Ei Hlaing geduldig gadeslaat hoe Hla en Nyo Nyo aanstaande moeders bijstaan terwijl om hen heen de strijd steeds nadrukkelijker losbarst. Het is een treffend tafereel: terwijl de mannen dood en verderf zaaien, eren de vrouwen onverminderd het leven.
Daarmee vertegenwoordigen zij de hoop in Myanmar, dat inmiddels opnieuw is verworden tot een uiterst repressieve militaire dictatuur. Een land waar wanhoop weer de overhand heeft gekregen en Rohingya-kinderen, net geboren of niet, hun leven in elk geval niet zeker zijn.
Zelden zal true crime
zo’n groot publiek hebben bereikt als in 2014/2015. Eerst was er Serial, waarin journalist Sarah
Koenig de moord op het
tienermeisje Hae Min Lee uitploos. Ene Adnan Syed zat daarvoor al ruim vijftien
jaar (onterecht?) vast. Een klein jaar later volgde Making A
Murderer, waarin Laura
Ricciardi en Moira Demos probeerden aan te tonen dat Steven Avery beslist niet de moordenaar kon zijn van Teresa
Halbach. De twee hypes lanceerden tevens twee stijlvormen die nog altijd erg in
trek zijn, respectievelijk de podcast en de documentaireserie.
Beide series hebben inmiddels een vervolg gekregen. Seizoen 2 van Making A Murderer was, in mijn ogen, een veel te lang uitgesponnen, eendimensionale en sentimentele toevoeging. Met name de mediagenieke/-geile nieuwe advocate van de hoofdverdachte, Kathleen Zellner, kreeg wel erg ruimte om haar toneelstukjes over nieuw bewijsmateriaal op te voeren en te oreren over Averys (vermeende) onschuld. Wat er écht te vertellen viel, had ook in anderhalf uur gepast. In plaats van tien. En daarbij zal het, daarop kun je natuurlijk vergif innemen, niet blijven ook.
Het ‘vervolg’ op
Serial, de vierdelige documentaireserie The Case Against Adnan
Syed (267 min), is andere koek. Filmmaker Amy Berg start met
Koenigs bevindingen in Serial, richt zich op nieuw bewijsmateriaal dat ná de
release van de podcast is ontdekt en zet zelf privé-detectives op enkele
onderzoekspistes die nog nadere aandacht verdienen. Daarmee brengt ze het
onderzoek ook daadwerkelijk verder. De resultaten worden vervolgens tamelijk
sereen, zonder al te veel effectbejag, gepresenteerd aan de kijker. Waarbij uiteindelijk
de hamvraag is: krijgt Adnan, die inmiddels al twintig jaar vastzit en in de
serie alleen aanwezig is via telefonische interviews, op basis daarvan ook een
nieuwe rechtszaak?
Berg licht de zaak tegen de Pakistaanse Amerikaan grondig door en maakt behoorlijk
aannemelijk dat met hem wellicht een onschuldige jongen/man is veroordeeld. De
filmmaakster laat zich tegelijkertijd niet verleiden om al te zeer te
speculeren over andere scenario’s van wat er gebeurd zou kunnen zijn of andere potentiële
verdachten. Alleen Adnans medeverdachte Jay Wilds, op
basis van wiens getuigenverklaring hij grotendeels is veroordeeld, mag zich in haar
bijzondere aandacht verheugen. Diens twijfelachtige beweringen worden wel
degelijk onder het vergrootglas gelegd. En via zijn ex-vriendin probeert ze hem
ook te spreken te krijgen.
Behalve een poging om nieuw licht te werpen op de geruchtmakende moordzaak is deze miniserie tevens een portret van multicultureel Amerika. Baltimore, de stad die in de klassieke televisieserie The Wire is geportretteerd als een kolossale, grotendeels zwarte achterbuurt met een enorme drugsproblematiek, blijkt ook een behoorlijke Koreaanse gemeenschap te hebben. Slachtoffer Hae Min Lee stamt uit deze cultuur. Haar nabestaanden worden in deze korte reeks vertegenwoordigd door een vriend van de familie Lee. Haar ex-vriend en hoofdverdachte Adnan Syed is afkomstig uit het moslimdeel van de stad. Zijn familie participeert nadrukkelijk in de serie en wordt geportretteerd tijdens de pogingen van Adnans advocaten om de zaak weer in beweging te krijgen. Ook als thuis het noodlot toeslaat…
Amy Berg maakt tastbaar hoeveel menselijke schade een levensdelict aanricht, zowel bij het slachtoffer en haar familie als bij de verdachte en diens verwanten. Waarbij er natuurlijk ook nog gezamenlijke vrienden van Hae en Adnan zijn, die al twintig jaar nauwelijks weten welke positie ze moeten kiezen. Het maakt van The Case Of Adnan Syed een subtiel en gelaagd moordmysterie. Misschien minder een hapklare brok televisievermaak dan Making A Murderer, maar uiteindelijk een bevredigendere kijkerervaring.
De DocUpdate 