White Noise

The Atlantic

‘De alt-right heeft zojuist gewonnen!’ roept Richard Spencer enthousiast in de camera na de verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten in november 2016. De mainstreammedia, ofwel ‘de lügenpresse’, heeft dat helemaal niet zien aankomen, zegt de man die de term alt-right muntte. Tijdens een speech voor zijn achterban, enkele dronken dagen na Trumps onverwachte overwinning, gaat hij lekker los. ‘Wij hebben van onze droom de realiteit gemaakt’, schreeuwt Spencer. Hij sluit af met een omstreden leus: ’Heil Trump!’ En inderdaad, een groot deel van de aanwezigen steekt zijn rechterarm ferm omhoog. Een enkeling antwoordt zelfs met ‘Sieg Heil’.

Het komt Richard Spencer ook op eigen kritiek vanuit eigen kring te staan. Later zal hij, als organisator van een helemaal uit de gelopen demonstratie in Charlottesville, nog verder onder vuur komen te liggen en gaandeweg komt hij, hoezeer hij dat zelf ook ontkent, steeds meer alleen te staan. In White Noise (94 min.) volgt regisseur Daniel Lombroso de met onmiskenbaar narcisme behepte Spencer en twee andere sleutelfiguren uit de extreemrechtse beweging tijdens de eerste ambtsperiode van Donald Trump. Hij krijgt daarbij opmerkelijk veel toegang tot mensen die door een groot deel van de samenleving worden beschouwd als racist of neonazi.

‘Fuck islam’, kalkt YouTubester Lauren Southern met lippenstift op haar eigen wangen, in een geheel eigen variant op een make-up tutorial. Ze oogt overigens in alles als een typische influencer. Alleen haar ideeën en de manier waarop ze die uitdrukt zijn nogal extreem. Waar een gemiddelde vlogger eens uitgebreid gaat shoppen, onderneemt Southern bijvoorbeeld een, overigens hopeloos naïeve, trip naar Rusland om daar Poetins inmenging in de Amerikaanse verkiezingen te ‘onderzoeken’. En wat te denken van haar kwalificatie van groepsverkrachting als inherent democratisch? ‘Het is in essentie negen stemmen tegen één over wat ze willen doen.’

Of Southerns omzwervingen door de alt-right wereld werkelijk (alleen) een uitdrukking zijn van diepgewortelde ideeën of toch ook een manier om zichzelf te manifesteren en de winkel draaiende te houden? Die vraag dringt zich tevens op bij Mike Cernovich, een mediapersoonlijkheid die zich eerst manifesteerde als expert op het gebied van male dominance (en het als een teken van kracht ziet dat hij nog altijd alimentatie ontvangt van zijn eerste vrouw). Daarna maakte hij carrière als complotdenker, nationalist en Trump-propagandist. En nu zou hij de politiek eigenlijk het liefst (een heel eind) links laten liggen, om zijn brood te gaan verdienen met de online-verkoop van ‘mindset supplements’.

Via zijn hoofdpersonen, stuk voor stuk aandachtszoekers van het zuiverste water, geeft Lombroso een fascinerende inkijk in de belevingswereld van radicaal-rechtse entrepreneurs. Tussendoor vangt hij zo nu en dan ook de twijfel en frustraties, die ze in het openbaar niet laten zien. Hun levenskeuze heeft ook iets tragisch: (jonge) mensen die hun bestaansrecht volledig ontlenen aan de handel in boosheid en eigenlijk geen andere route meer zien naar een succesvol bestaan. Als Richard Spencer bijvoorbeeld speculeert over de toekomst klinkt hij als een klein jongetje dat wil dat de hele wereld om hem draait. ‘In de etnostaat die ik nooit zal meemaken, maar mijn kleinkinderen wel, zal er een Richard Spencer-boulevard zijn.’

Ons Moederland

VPRO

‘Laatst had ik van die nieuwe kindjes in de klas gekregen die uit Syrië komen’, vertelt een meisje van een jaar of tien thuis aan de familietafel, terwijl vader voor het hele gezin zelfgemaakte soep opschept. ‘Hoe heten de kindjes?’, wil moeder weten. ‘Anja en Saam, maar wij noemen ze altijd Aap en Schaap.’

‘Nou, da’s heel mooi’, reageert papa verheugd. ‘Als het rustig is, mogen ze weer terugkeren naar Syrië. Huppakee.’ Papa is Constant Kusters, sinds jaar en dag leider van de extreemrechtse splinterpartij de Nederlandse Volks-Unie. Hij is de hoofdpersoon van Ons Moederland (72 min.), een zinderende documentaire van Shamira Raphaëla. De film gaat echter beslist niet alleen over een dubieuze politicus en activist, die zegt te willen voorkomen dat blanken de indianen van Europa worden. Raphaëla zet de standpunten van Kusters af tegen de Nederlandse omgang met buitenlanders door de eeuwen heen.

De filmmaakster verbeeldt de vaderlandse cultuur bovendien met steeds terugkerende sequenties van een soort Madurodam-versie van Nederland. De onderliggende boodschap van al deze elementen is niet mis te verstaan: hij, de man die door de meesten van ons wordt beschouwd als een paria, is in werkelijkheid een logische afspiegeling van ons. Van wie wij zijn en wat we, blijkbaar, vinden. ‘Wij zijn op hetzelfde standpunt gebleven, maar de politiek ziet dat wij gelijk aan het krijgen zijn’, concludeert Kusters zelfvoldaan in het interview, waarmee Raphaëla de verschillende elementen in de film verbindt. ‘Dat is toch een win-win situatie.’

Méér dan een portret van de NVU-voorman, die waarschijnlijk/hopelijk altijd veroordeeld blijft tot de rafelranden van de vaderlandse politiek, is het lekker polemische Ons Moederland een onontkoombare film over het Nederland van nu, toen en, wie weet, straks. Die je instemmend begroet. Of waarmee je het hartgrondig oneens bent. Maar waarover je hoe dan ook een mening vormt.

Van zulke films kunnen er nooit genoeg gemaakt worden.

Deze documentaire is hier te bekijken.