Thuis Bij De Familie K.

Monumentaal / Bart Grietens

Sadettin Kirmiziyüz maakt solovoorstellingen over zijn eigen familie. De Turks-Nederlandse theatermaker houdt hen zo een spiegel voor – en zij uiteindelijk ook aan hem. De documentaire Thuis Bij De Familie K. (48 min.) van Mijke de Jong maakt dat proces ook voor buitenstaanders inzichtelijk. Familieleden reageren op de voorstelling waarin zij zelf worden geportretteerd. En dat krijgt Sadettin dan weer te zien (zodat wij, als kijkers, kunnen zien hoe hij daar weer op reageert).

Zo komt de relatie met zijn stoere oudere broer Süleyman aan de orde via de voorstelling What’s Happenin’ Brother?, de reis met zijn vader Mehmet naar Mekka in De Vader, De Zoon En Het Heilige Feest en de soms lastige verhouding tot zijn zus Sare, die als meisje een hoofddoek ging dragen, in somedaymyprincewill.com. Met een precies gevoel voor waar het wringt schetst Kirmiziyüz het leven van een migrantenkind, dat gevangen zit tussen verschillende tradities, religies en culturen.

Over Turkenmoppen bijvoorbeeld. Süleyman kan het bijna niet aanzien als Sadettin op het podium allerlei bedenkelijke grappen afvuurt. ‘Komt een Turk met een kikker op zijn hoofd bij de dokter’, begint zijn jongere broer bijvoorbeeld. ‘Zegt die dokter: kan ik u ergens mee helpen? Zegt die kikker: ja, ik heb een tumor onder mijn reet.’ In de zaal probeert iedereen zijn lach in te houden. Dat wordt nóg lastiger bij het spervuur dat nog volgt. ‘Heftig’, knikt Süleyman. ‘Daar had je mee te maken, hè?’  

In de voorstelling Avondland belicht Sadettin Kirmiziyüz daarnaast een reis naar Turkije met zijn moeder. Yeter Gümüs komt niet naar de voorstellingen van haar zoon omdat ze die niet begrijpt. Ze spreekt na 45 jaar nog altijd nauwelijks Nederlands, constateert hij toch wat teleurgesteld. Moeder zegt ook dat ze er geen idee van had dat Sadettin een voorstelling over hun reis heeft gemaakt. Hij gelooft dat dan weer niet: ze was toentertijd nog boos omdat hij grappen maakte over haar gesnurk.

De verschillende voorstellingen en de reacties daarop van Kirmiziyüz en zijn verwanten versmelten zo met elkaar tot een metaverhaal over immigrantengezinnen, waarvan ieder op z’n eigen manier maar een plek moet zien te vinden in Nederland – of toch weer in Turkije. In dat proces lijken ze zich allemaal wel eens eenzaam, en teleurgesteld in de anderen, te hebben gevoeld. En dat is meteen het thema van de nieuwe voorstelling, waar Sadettin Kirmiziyüz in deze film naartoe werkt: Monumentaal.

Kan hij daarmee het schuldgevoel van een migrantenkind definitief van zich af schudden?

Niet Meer Zonder Jou

nietmeerzonderjouhumanhome

 

Eerst was er de theatervoorstelling Niet Meer Zonder Jou, die de Turks-Nederlandse actrice en schrijfster Nazmiye Oral en haar traditionele, diepgelovige moeder Havva samen in heel Nederland en ver daarbuiten speelden. Nu is er als bijsluiter en afsluiting deze korte documentaire van Mijke de Jong.

‘We hebben in buurthuizen gestaan en theaters, van Amsterdam tot aan New York’, vertelt Nazmiye Oral bij aanvang. ‘Mijn streng gelovige moeder stond weliswaar op het podium, maar wilde niet dat haar familie zou weten waar ze allemaal mee bezig was.’ Overal wilde ma Oral spelen, behalve in haar woonplaats Hengelo.

En dat is natuurlijk het decor van deze film: Hengelo. De flat waar het allemaal begon en waar de hele familie zich nu heeft verzameld, om precies te zijn. Moeder Oral had maar één voorwaarde: Nazmiyes broer Mehmet, die in Turkije woont, moest toestemming geven. Uiteindelijk heeft ook hij plaatsgenomen in het ouderlijk huis voor wat een verhitte voorstelling zal worden.

Niet Meer Zonder Jou (38 min.) is een soort hybride van docu en theater geworden, waarbij regisseur De Jong het (gedramatiseerde) tweegesprek tussen Nazmiye en haar moeder in de flat en een registratie van de reguliere theatervoorstelling afwisselt met de reacties die deze oproept bij de familieleden van de twee vrouwen.