Ze moeten permanent dealen met incassobureaus, dwangbevelen en deurwaarders, leggen brieven ongeopend aan de kant en gaan bezuinigen op dingen waarop je eigenlijk niet bezuinigt. En dan wordt toch – vanwege aanhoudende of alsmaar oplopende schulden – het water, gas en licht afgesloten, moet er geld geleend worden bij familie en vrienden en dreigt huisuitzetting en soms zelfs een periode op straat.
Documentairemaker Nan Rosens, die in de afgelopen jaren al actuele thema’s behandelde in Verdacht (etnische profilering door de Nederlandse politie), Doelwit (bedreiging van en geweld tegen lokale bestuurders) en Belaagd (seksuele intimidatie), richt zich in Schuld & Boete (53 min.) op de schuldenindustrie. Één op de elf Nederlandse huishoudens heeft zogezegd problematische schulden. Met enorme maatschappelijke gevolgen én kosten.
In deze interviewfilm tekent Rosens de verhalen op van vijf Nederlanders die steeds verder verstrikt raakten in hun schulden. Wat vaak is begonnen met een vordering die nog best was te overzien – als gevolg van een echtscheiding, een spilzieke partner of het simpelweg vergeten om meterstanden door te geven – groeit door een stapeling van boetes verrassend snel uit tot een geldbedrag dat met geen mogelijkheid meer is op te hoesten.
Hun getuigenissen worden ingekaderd door een bewindvoerder en schuldhulpverleners van een buurtteam en vroegsignalering. Gezamenlijk schetsen zij een systeem, waarbinnen kwetsbare mensen al snel in de problemen kunnen raken. Vaak overigens niet eens door exorbitante uitgaven of overbodige luxe, maar door, heel menselijk, nét iets meer uitgeven dan er binnenkomt, even niet goed opletten of simpelweg domme pech.
Jaren op een houtje bijten, in de schuldhulpverlening of onder bewindvoering zijn echt slechts een ontslag, scheiding of fikse tegenvaller weg als je geen fatsoenlijke buffer hebt opgebouwd. En wie eenmaal in de greep is geraakt van schuldeisers, of mensen die de vordering hebben overgenomen, kan zich daarvan nauwelijks meer losmaken. Menigeen komt niet verder dan rente betalen, terwijl de initiële schuld gelijk blijft of ook nog oploopt.
Dat thema, eerlijk en zonder zelfmedelijden verteld, is eerder behandeld in Nederlandse documentaires (Vergeef Me Mijn Schulden, De Schuldmachine, Lost Boys, 5 Jaar Later en – natuurlijk – Schuldig). Deze film voegt daar in wezen weinig aan toe, maar laat nog eens zien hoe ontwrichtend en hardnekkig de schuldenproblematiek is en dat een periode in de schulden echt niet alleen is voorbehouden aan lieden die van de ene in de andere, niet of achteraf te betalen, impulsaankoop vallen.
De DocUpdate 