No One Saw A Thing

In het centrum van Skidmore staat tegenover de plaatselijke taverne, dwars op straat, een beige-bruine pickup-truck geparkeerd. Achter het stuur zit (nee: ligt) een bebloede man. Op klaarlichte dag neergeschoten. Naast hem zit een blonde, veel jongere vrouw. Zijn echtgenote Trena. Z’n vijfde. Volgens de overlevering keken zo’n vijftig inwoners van het gehucht in Missouri toe hoe Ken Rex McElroy rücksichtslos werd geliquideerd. Maar niemand heeft iets gezien.

De met kogels doorzeefde truck fungeert als het macabere centrale decorstuk voor de zesdelige documentaireserie No One Saw A Thing (258 min.), waarin de geruchtmakende moord op McElroy op 10 juli 1981 opnieuw wordt belicht. Het zou gaan om een typisch geval van eigenrichting: de dorpsploerd die al jaren heel Skidmore (437 inwoners) terroriseerde werd publiekelijk kaltgestellt. En veel inwoners van het district Nodaway County zien daarin, bijna veertig jaar later, nog altijd weinig kwaad. ‘Het kon niet anders’, zeggen ze. Of: ‘zijn verdiende loon.’

De langharige Vietnam-veteraan en muzikant Britt Small heeft de trekker in elk geval niet overgehaald, stelt hij in deze hele aardige true crime-serie van Avi Belkin. Al zou hij echt niet hebben geaarzeld om die McElroy ‘een gaatje in zijn hoofd’ te schieten. De zonderlinge Small voedde zijn zoon, die de mensheid in deze serie voor het gemak onderverdeelt in wolven en schapen, volgens eigen zeggen op met drie leefregels: ‘Ken je vijand, laat een vijand nooit levend achter en de kerel met de meeste kogels wint.’ Hij laat een moment stilte vallen. ‘Mijn zoon is alleen een echte messpecialist geworden’, zegt Britt trots. ‘Lang voordat hij leerde schieten wist hij al hoe hij iemand met een mes moest doden.’

In zijn zoektocht naar wie de trekker heeft/hebben overgehaald vangt Belkin zo eveneens iets van de volksaard van een gemeenschap die gewend is om zijn eigen boontjes te doppen. En de ooggetuigen, hier verbeeld met Sergio Leone-achtige extreme close-ups van ogen van Zij Die Het Zagen En Lieten Gebeuren, weten dat ze hun lippen stijf op elkaar moeten houden. McElroys weduwe Trena zegt nochtans te weten wie haar man heeft afgeknald, maar met haar verklaring krijgt ze niemand veroordeeld. En van die verhalen dat er een soort dorpsvergadering is geweest, waarbij het slachtoffer vooraf zou zijn gevonnist, wil ook niemand ook niets weten. En wie kan bewijzen dat zelfs de plaatselijke sheriff bij die bijeenkomst zijn goedkeuring heeft gegeven?

Met fraai archiefmateriaal uit reportages die toentertijd zijn gemaakt (waaronder gesprekken met McElroys vrouw Trena, haar advocaat, dorpelingen en de officier van justitie) en actuele interviews met het leeuwendeel van de belangrijkste personages en enkele, inmiddels volwassen kinderen van het slachtoffer keert filmmaker Belkin de zaak binnenstebuiten. No One Saw A Thing wil echter meer zijn dan een simpele whodunnit, de serie probeert ook de gevolgen van het vigilante-incident voor Skidmore in kaart te brengen. Met het bewaren van dat veelbesproken geheim lijkt het dorp een heuse vloek over zichzelf te hebben afgeroepen.

Het resultaat oogt als een psychologisch portret van een gemeenschap. Van small town America. En van Ons Kent Ons en Ons Dekt Ons. Een wereld die in de decennia na de McElroy-moord het toneel zal worden van de verdwijning van een tiener, handel in crystal meth en een bizarre moord. En dat eerder, ook niet te vergeten, het decor vormde voor barbaarse lynchpartijen van zwarte Amerikanen. Of er werkelijk een rechtstreeks verband is tussen al die verschillende kwesties, valt te betwijfelen. Avi Belkin maakt echter aannemelijk dat de zwijgcultuur rond de executie van Ken Rex McElroy in Skidmore wel degelijk heeft bijgedragen aan een algehele sfeer van medeplichtigheid, die ook jaren na dato nog slachtoffers maakt.