Gij Zult Niet Doden – Treinkaping De Punt

KRO-NCRV

Op zaterdagochtend 11 juni 1977 wordt de gekaapte trein bij De Punt eerst langdurig beschoten en daarna bestormd door mariniers. Twee passagiers komen daarbij om het leven. En zes van de negen Zuid-Molukse kapers. Zij hebben drie weken lang 56 mensen gegijzeld gehouden. Met die actie probeerden ze aandacht te vragen voor de positie van Molukkers. Die zijn in 1951, na de oorlog om het toenmalige Nederlands Indië, naar ons land gekomen. Hen was beloofd dat er een onafhankelijke Molukse staat zou komen.

Zeventig jaar zijn inmiddels verstreken. De Republik Maluku Selatan is er nog altijd niet. Intussen zijn er ook steeds meer vragen gerezen over de gewelddadige beëindiging van de treinkaping bij De Punt. Was het geweld proportioneel of zijn enkele gijzelnemers demonstratief, zonder absolute noodzaak, geëxecuteerd? Advocaat Liesbeth Zegveld heeft aanwijzingen voor het laatste en staat de nabestaanden van twee kapers, Max Papilaya en Hansina Uktolseja, bij in een emotioneel geladen rechtszaak tegen de Nederlande staat.

In Gij Zult Niet Doden – Treinkaping De Punt (73 min.) volgt Koert Davidse gedurende vijf jaar Zegvelds pogingen om vier decennia na dato recht te krijgen voor mensen die al die tijd toch vooral als dader, of als terrorist, te boek hebben gestaan. Ze noemt het ‘een gevecht op elke vierkante millimeter’, waarbij de advocate regelmatig stevig botst met de vertegenwoordiging van de Nederlandse overheid. Het is duidelijk dat er voor beide partijen heel wat op het spel staat. Als de rechters de lijn van de klagers volgt, heeft de toenmalige Nederlandse regering immers zijn geweldsmonopolie misbruikt en zijn de mariniers ingezet als een soort doodseskader.

Ondanks het feit dat Davidse is aangesloten bij Zegveld probeert hij ook de tegenargumenten van de staat een volwaardige plek te geven in z’n weergave van de rechtsgang. Zo ontstaat een afgewogen beeld van de juridische afwikkeling van een tragische gebeurtenis, die al ruim veertig jaar op allerlei plekken in de samenleving schrijnt. Tegelijkertijd wordt en passant ook het verhaal verteld van de Molukse gemeenschap van Nederland en de beruchte treinkapingen, die zich in het collectieve geheugen hebben vastgezet.

Punt Uit – Schluss Aus – Full Stop

Cinema Delicatessen

Hij is niet meer de man die hij ooit was en wordt nog steeds elke dag een beetje minder die man. Michael Hellgardt is in de allerlaatste fase van zijn bestaan aanbeland. ‘Mijn leven is voorbij’, meent hij. Michael besluit dat hij wil stoppen met eten. Heeft Rosie, zijn levensgezel, dat goed gehoord? Staat het op camera? Was er geluid? Welnu, dan is er dus bewijs.

Rosemarie Blank tekent in Punt Uit – Schluss Aus – Full Stop (79 min.) nauwgezet het laatste jaar van haar partner op, wiens lichaam en geest ontzettend broos zijn geworden. Alles in het leven kost hem tegenwoordig moeite. En dan is er nog die gekmakende tinnitus in zijn kop (die ook voor de kijker tastbaar wordt gemaakt). ‘Ik heb geen ‘ik’ meer’, zegt Michael tegen zijn huisarts, die het einde zal begeleiden. Zodra hij het zeker weet, tenminste.

Gaandeweg toont Blank, via oude foto’s en video-opnames, ook welke persoon er schuilgaat achter de breekbare en scheefgetrokken man, die zich (letterlijk) nauwelijks meer staande kan houden. Met compassie, maar zonder de waarheid rooskleuriger af te spiegelen dan zij is, documenteert ze het ontluisterende proces dat ze samen doormaken. Waarbij Michael nogal eens van mening verandert: wil hij echt niet verder of zou hij toch nog wel eens naar hun huis in Toscane willen?

Punt Uit is een intieme, pijnlijke en warme film over een man, en zijn vrouw, die de regie probeert te houden over zijn laatste levensfase en eigenlijk te veel van het leven houdt om er afscheid van te kunnen nemen. Ook al is datzelfde leven een lijdensweg geworden.