Bij de volkstelling van 1991 werd het universitair docent Srbijanka Turajlic ineens duidelijk: haar land was ten dode opgeschreven. Waar ze haar hele leven had gedacht dat Joegoslavië altijd onder communistisch bewind zou blijven en leider Tito nooit kon sterven, daagde het haar ineens toen ze haar nationaliteit op een formulier moest invullen. De optie ‘Joegoslavisch’ was verwijderd. De natie waarin ze altijd had geleefd, en daarmee ook het idee waarin ze altijd had geloofd, leek dood.
Via een portret van haar ‘Servische’ moeder, een politiek activiste die zich vanaf het allereerste begin openlijk heeft uitgesproken tegen de onvermijdelijkheid van de Joegoslavische burgeroorlog, schetst regisseur Mila Turajlic de recente geschiedenis van haar land, dat ruim 25 jaar na de oorlog, die toch onvermijdelijk bleek, nog altijd haar wonden likt. De egodocu The Other Side Of Everything (103 min.) maakt de balans op vanuit haar moeders appartement in Belgrado, dat al sinds mensenheugenis in de familie is, maar dat vanaf 1947 op last van het regime verplicht moet worden gedeeld met een communistisch gezin.
De meningen zijn zeventig jaar later nog altijd hopeloos verdeeld, de onderlinge verbanden uiterst broos. Als Srbijanka opnieuw haar nationaliteit en religie moet doorgeven bij een volkstelling, zorgt dat bijvoorbeeld nog steeds voor ongemak. ‘De Kroaten vormen een eenheid’, stelt één van de gasten tijdens het traditionele eier-tikken op Srbijanka’s paasfeest. ‘De Sloven vormen een eenheid. En de Albanezen vormen een eenheid. Maar per twee Serviërs heb je drie meningen.’ Intussen steekt ook het onversneden Servische nationalisme, waarmee Slobodan Milosevic het voormalig Joegoslavië begin jaren negentig uiteen scheurde, weer zijn lelijke kop op.
In hoeverre wil en kan een dappere oudere vrouw zoals Srbijanka Turajlic nog eenmaal de handschoen oppakken? Of is die taak weggelegd voor de volgende generatie, in de persoon van dochter Mila? Deze indringende film, die zich voor een groot deel afspeelt in het verdeelde appartement, werd tijdens het IDFA van 2017 uitgeroepen tot Best Feature Length Documentary en demonstreert welke krachten er vrij komen als de nationalistische geest eenmaal uit de fles is. En die laat zich niet zomaar met woorden en ideeën bezweren. Dat kun je met een gerust hart een waarschuwing noemen. Aan het adres van iedereen die bijvoorbeeld denkt dat westerse democratieën onverwoestbaar zijn.
De teloorgang van Joegoslavië werd in 2000 al prachtig in beeld gebracht door Vuk Janic. In zijn film Het Laatste Joegoslavische Elftal portretteert hij de zogenaamde gouden generatie voetballers die door de burgeroorlog in verschillende landenteams terecht is gekomen. Spelers als Boban, Suker, Savicevic, Mihajlovic en Prosinecki zagen zo hun droom vervliegen om samen wereldkampioen te worden.
De DocUpdate 