zoeloe – De DocUpdate

Het is een hartverscheurend tafereel: een jong Zuid-Afrikaans meisje plakt zorgvuldig een pleister op de mond van haar teddybeer. Ze heeft het knuffeldier gekregen van een medewerkster van Operation Bobbie Bear. Om er lekker bij weg te kruipen. Én om aan te geven hoe ze is misbruikt. Want kinderen van de Zoeloe-cultuur zoals zij hebben doorgaans extra veel moeite om zulke intieme zaken te benoemen.

De openingsscène zet direct de toon voor Kim Longinotto’s aangrijpende groepsportret van de Rough Aunties (104 min.) van Bobbi Bear. Deze vijf Zuid-Afrikaanse vrouwen, zowel zwart als wit, strijden vanuit Durban onversaagd tegen kindermisbruik. ‘Every little body is a somebody!’ staat er op hun T-shirts. Met daaronder: ‘who really cares about child abuse?’ Het antwoord op die vraag ligt voor de hand: ‘We do!’

Oprichter Jackie Branfield waakt bovendien als een moederkloek over ‘haar’ vrouwen. Over ervaringsdeskundige Mildred bijvoorbeeld, die zichzelf ook wel Auntie Sbo noemt. Die vangt heel liefdevol beschadigde kinderen op, maar heeft zelf ook nog wel wat thema’s. Erkenning voor het seksueel geweld waarmee ze zelf kreeg te maken en een echtgenoot die ze in bed aantrof met haar zus, om maar eens wat te noemen.

Inmiddels heeft Mildred een nieuwe vriend en overweegt ze om samen met hem een leven op te bouwen. Tegelijkertijd wil ze de onafhankelijkheid, die ze als zwarte Zuid-Afrikaanse vrouw met zoveel moeite heeft verworven, ook niet zomaar opgeven. Bedenk wel dat het een Afrikaanse man is, houdt Jackie haar voor in deze observerende film uit 2008. ‘Die zien hun vrouwen het liefst blootvoets en zwanger, in de keuken.’

En die mannen laten zich – een enkele medewerker van de kinderpolitie uitgezonderd, waarmee Bobbi Bear intensief samenwerkt bij het opsporen van daders – in Longinotto’s documentaire van hun slechtste kant zien. Na seksueel geweld volgt meestal ‘gewoon’ geweld: lichamelijk en psychisch. Om hun slachtoffers – en de vrouwen die zich sterk maken voor hen – te ontmoedigen om werk te maken van wat ze hen hebben aangedaan.

Het vraagt dus nogal wat moed en lef van de Aunties om gevallen van seksueel geweld aan te kaarten in de gemeenschap en bij de politie. Als het noodlot dan ook nog eens toeslaat in eigen kring hebben de Bobbi Bear-zusters ‘t zwaar te halen in Rough Aunties, een film die zowel het belang van hun missie als van hun onderlinge solidariteit benadrukt.

Een uit de hand gelopen roofoverval, crime passionnel, ruzie tussen vrienden, koelbloedige huurmoord of toch een fatale combinatie daarvan? Acht jaar nadat iemand op 26 oktober 2014 een dodelijke kogel afvuurde op Senzo Meyiwa, de keeper en aanvoerder van de Orlando Pirates uit Johannesburg en het Zuid-Afrikaanse nationale voetbalelftal, is zijn gewelddadige dood nog altijd omgeven door raadselen.

‘Senzo’s leven was net een kluis’, stelt één van de sprekers in Senzo: Murder Of A Soccer Star (194 min.). ‘Als je die open hebt, vind je nog een kluis. En nog één. Het houdt niet op: je vindt steeds weer een nieuwe kluis.’ Al snel in deze gedegen vijfdelige true crime-serie van Sara Blecher is echter duidelijk: de doelverdediger van Bafana Bafana was een onvervalste ‘player’. Aan elke vinger een vrouw, als het aan hem lag.

Zangeres Kelly Khumalo, die zeven maanden eerder een dochter had gekregen met de keeper, wil dat niet zomaar accepteren. En Senzo’s ex-echtgenote Mandisa Mkhize, niet lang daarvoor aan de kant gezet voor Kelly, voelt zich publiekelijk vernederd door de man die, geheel in lijn met zijn achtergrond als Zoeloe, gewoon een tweede vrouw wilde nemen. En zij was nog bereid geweest om daarmee in te stemmen ook.

Dat is ook het aardige aan deze traditionele whodunnit. Behalve allerlei theorieën – of complotten, verspreid vanuit een anoniem Twitteraccount – over wat er op die fatale avond in het huis van Kelly’s moeder is voorgevallen, bevat de serie ook plaatselijke healers, voorouders en taxi-killers. Zij verrijken de zoektocht naar de dader(s), die in elke aflevering natuurlijk weer een andere wending krijgt, met de nodige couleur locale.

De werkelijkheid is alleen bewerkelijker dan de Hollywood-versie ervan: aan het eind van een serie zoals Senzo: Murder Of A Soccer Star komt er niet automatisch uitsluitsel over wat er is gebeurd op die tragische avond in het township Vosloorus. Zodat degene die de trekker heeft overgehaald, en eenieder die hem/haar al die tijd de hand boven het hoofd heeft gehouden, en plein public in de boeien kan worden geslagen.

Dit delen:

Dit delen: