Behind The Blood

IDFA

Gevangen tussen twee vuren. Van de MS-13 en Terceneros. Twee drugsbendes waarvoor geweld de gewoonste zaak van de wereld is. In San Pedro Sula, de moordhoofdstad van de wereld, bestaat het leven getuige de documentaire Behind The Blood (83 min.) vooral uit overleven. Het is niet vreemd dat Honduras één van de ‘shithole countries’ is, waarvoor de Amerikaanse president Trump zijn veelbesproken muur wil bouwen. Zelfs een plek in de vluchtelingenkaravaan is blijkbaar te verkiezen boven het dagelijks leven in steden als San Pedro Sula.

We moeten loskomen van het stigma dat wie hier komt sterft, meent pastor Daniel Pacheco. Als een soort burgemeester in oorlogstijd probeert hij met alle partijen ‘on speaking terms’ te blijven en hen liquidaties uit het hoofd te praten. Dat is echt een kwestie van spitsroeden lopen. Voor je het weet kom je zelf bij hen in het vizier. Letterlijk. Zijn ‘vriend’ Matathan, een gevreesde huurmoordenaar die zijn ambacht voor het eerst uitoefende op z’n twaalfde, twijfelt intussen of hij er toch niet eens mee moet stoppen.

De job geeft wel status, vertelt hij, onherkenbaar gemaakt, aan de Nederlandse documentairemaakster Loretta van der Horst. En het geld is natuurlijk goed. ‘Mijn favoriete deel is uitbetaald worden’, zegt hij doodgemoedereerd. ‘Vanaf het moment dat ze me bellen voor een klus tel ik de dagen af tot de dag van de missie, want dan word ik immers betaald.’ De gedachte aan wat hij dan allemaal voor zijn zoon en vrouw kan kopen, stemt Matathan nog altijd gelukkig. ‘Dus als ik die persoon heb gedood, ga ik met veel plezier mijn geld ophalen.’ En hij weet natuurlijk ook: de enige manier om een bende te verlaten is in een lijkzak.

‘Daar is het volgende lijk’, zegt televisiejournalist Orlin Castro even later tegen zijn collega’s als de telefoon gaat. En, inderdaad, het duurt niet lang of Castro staat met zijn microfoon en camera weer bij een gedumpt lichaam. Deze persoon blijkt met een machete te zijn afgemaakt. Echt onderzoek doen naar de ware toedracht van het misdrijf is er echter niet bij. Dan ben je je eigen leven niet zeker, weet de verslaggever. Het gevaar komt van alle kanten. Niet alleen van gekende criminelen. Welke rol spelen bijvoorbeeld het Hondurese leger en de politie?

Met zorg portretteert Van der Horst, die zelf geboren is in Honduras, in Behind The Blood de grauwe onwereld die in het Midden-Amerikaanse land is ontstaan. En waarbij je onwillekeurig moet denken aan hoe ook de georganiseerde misdaad in Nederland zich steeds bruter manifesteert. Is dit, moord op bestelling en afgehakte ledematen als dagelijkse kost, ons voorland?

Liefde Is Aardappelen

Periscoop Film

‘Met een volle buik begrijp je een hongerlijder niet’, zegt tante Valja, die het contact blijft afhouden, halverwege Liefde Is Aardappelen tegen haar nicht (en filmmaakster) Aliona die in Nederland is opgegroeid en het verhaal van haar Russische familie probeert te ontrafelen. Daarna verbreekt tante resoluut de telefoonverbinding.

De afstand tussen Aliona van der Horst en haar Russische familieleden speelt vaker op in deze kalme en poëtische film. Ze heeft een klein stuk geërfd van het huis waarin haar moeder en vijf zussen zijn opgegroeid, zes vierkante meter om precies te zijn, en probeert van daaruit samen met haar tantes hun familiegeschiedenis te reconstrueren. Moeder Zoja is intussen ernstig ziek in Nederland achtergebleven.

Met behulp van brieven, foto’s en, ja, schoenen roept Van der Horst tevens de historie op van een verloren land, de communistische Sovjet-Unie. Zo zijn de herinneringen van haar tantes bijvoorbeeld doordesemd met gedachten aan hongersnood, aan de tijden dat de Russische leider Stalin boeren verordonneerde om hun oogst in te leveren bij De Staat en het gewone volk intussen liet omkomen van de honger.

Fraaie animaties van de Italiaanse kunstenaar Simone Massi verbinden in Liefde En Aardappelen (90 min.) het grote verhaal van de Russische plattelandsvrouwen met de kleine, tragische familiehistorie. De honger duurde van de jaren dertig tot de jaren vijftig, schrijft Van der Horst daarover op haar blog Love = Potatoes. ‘Maar er was net genoeg om niet te sterven. Een paar kinderen niet meegerekend.’

Het Stalinisme heeft intussen voor angst gezorgd die zich heeft vastgezet in gewone Russen. De documentairemaakster ziet het decennia later nog altijd terug in haar eigen familie. De ene tante heeft haar toevlucht gezocht tot het christendom en communisme, een andere probeerde simpelweg te vergeten. Haar eigen moeder is het land zelfs ontvlucht om te trouwen met een Nederlander – en heeft nu bovendien een nichtje huiswaarts ‘gestuurd’ om hun familiegeschiedenis op te tekenen.