De Kinderen Van Truus

In de Tweede Wereldoorlog steeg ze boven zichzelf uit. Geertruida Wijsmuller – Meijer (1896-1978). Alias Truus, de Nederlandse Oskar Schindler. Met haar Kindertransporten bracht ze voor en tijdens de oorlog meer dan 10.000 Joodse kinderen in veiligheid. Ze had in 1938 hoogstpersoonlijk met Hitlers rechterhand Adolf Eichmann geritseld dat ze hen mocht evacueren.

‘Ik ben iemand die als er nood was direct voor iedereen klaar stond’, zegt ze zelf, in een audio-interview uit 1967, dat als anker fungeert voor De Kinderen Van Truus (61 min.). Deze documentaire van Pamela Sturhoofd en Jessica van Tijn start met een fraaie animatie waarmee de heldenprestatie van de kordate Truus Wijsmuller, een vrouw die zelf nooit kinderen kreeg, wordt gevisualiseerd. Daarna komen ook haar ‘kinderen’, inmiddels zelf hoogbejaard, aan het woord. Ze werden gered van de nazi’s, maar moesten ook afscheid nemen van hun ouders. De meesten zagen hen nooit meer terug,

Mirjam Baitalmi – Szpiro was één van die kinderen. Ze heeft zich haar hele leven doorzichtig gevoeld, zegt ze. Alsof ze door niemand echt gezien werd. ‘Dat noemen ze het verlaten kind-syndroom, zei mijn psycholoog.’ Ze herinnert het zich nog als de dag van gisteren dat ze besefte dat ze er alleen voor stond. Nadat alle andere kinderen door hun ouders waren opgehaald uit het ziekenhuis van Manchester, dacht ze: ‘Dat is het: er is niemand die mij komt ophalen. En dat klopt. Niemand heeft dat ooit gedaan.’

Tegelijkertijd herinnert Baitalmi – Szpiro zich ook de krachtige knuffel die ze kreeg van Truus, een vrouw die door de andere sprekers in deze stevige film wordt geportretteerd als een vrouw met een missie, die wist wat ze wilde en ervoor zorgde dat ze dat ook kreeg. Met haar daad- en wilskracht streek ze in haar veelbewogen leven regelmatig mensen tegen de haren. Die leverde echter ook een ontzaglijke erfenis op, in de vorm van talloze, ten volle geleefde levens. Mannen en vrouwen die ruim veertig jaar na haar dood getuigen over hun dramatische vlucht en de heldenrol die de vrijwel vergeten Truus Wijsmuller daarin speelde.

The Forger / Joe’s Violin

The New York Times

Hij vervalst voor een betere wereld, de hoofdpersoon van deze korte documentaire. De idealist Adolfo Kaminsky begon in de Tweede Wereldoorlog als 18-jarige jongen met het vervaardigen van Joodse paspoorten en heeft zijn activiteiten daarna nooit meer gestaakt.

The Forger (16 min.) valt niet alleen op door het bijzondere verhaal van deze Franse evenknie van Oskar Schindler, die ruim 14.000 Joodse levens zou hebben gered. Ook de vorm van deze korte film is ronduit overweldigend. Een groot deel van het verhaal is verbeeld met papieren schaduwpoppen.

Er is overigens al eens eerder een documentaire gemaakt over Adolfo Kaminsky (die ik zelf nog niet heb gezien): Forging Identity. Zijn dochter Sarah heeft bovendien een Ted Talk over hem gehouden.

Vergeet verder ook niet om de ontroerende korte documentaire Joe’s Violin (24 min.) te bekijken. In deze film, die werd genomineerd voor een Oscar, is te zien hoe Holocaust-overlever Joe Feingold zijn viool doorgeeft aan een nieuwe generatie bespelers, verpersoonlijkt door de 12-jarige middelbare schoolleerling Brianna Perez uit de beruchte New Yorkse wijk The Bronx.