jean-xavier – De DocUpdate

James, de echtgenoot van de 65-jarige Mary Ann Stephens en tevens de enige ooggetuige van het misdrijf, heeft hem hoogstpersoonlijk aangewezen: Brenton Butler is degene die hen op zondagochtend 7 mei 2000 bij het Ramada Inn-hotel in Jacksonville, Florida heeft overvallen. In de rechtszaal bevestigt Stephens nog maar eens dat het de vijftienjarige zwarte jongen was die Mary Ann heeft vermoord.

Brentons advocaat Pat McGuinness is niettemin overtuigd van de onschuld van zijn cliënt. Die is simpelweg het slachthuis van raciaal profileren. De politie heeft gewoon de eerste de beste Afro-Amerikaanse tiener van de straat geplukt en tot een bekentenis gedwongen, meent hij. Documentairemaker Jean-Xavier de Lestrade sluit aan bij het verdedigingsteam van McGuinness en zijn collega Ann Finnell voor wat een true crime-klassieker zal worden: Murder On A Sunday Morning (111 min.), in 2002 bekroond met de Oscar voor beste documentaire.

De Lestrade, die enkele jaren later nóg een genretopper zal afleveren met de docuserie The Staircase over een vrouw die thuis van de trap is gevallen/geduwd, volgt de rechtszaak tegen Brenton Butler op de voet en brengt tevens in beeld hoe zijn advocaten het proces voorbereiden en verder uitzoeken. Zij gaan er helemaal voor, ervan overtuigd dat hun cliënt onschuldig is en bovendien doelbewust gemaltraiteerd door scoringsbeluste politieagenten. Zeker de verbeten Pat McGuinness gaat er in de rechtszaal regelmatig met gestrekt been in.

‘Als een hond op je tapijt plast en je straft hem niet, dan blijft hij op je tapijt plassen’, zegt hij daarover tegen De Lestrade. ‘Als je een getuige die liegt niet tot de orde roept of vernedert, dan blijft ie dat doen.’ Zulke publieke tuchtigingen gaan de Ierse straatvechter goed af. En hij lijkt er ook lol in te hebben om rotte agenten – althans, in zijn ogen – genadeloos met hun eigen verklaringen om hun oren te slaan. Op die manier wil hij de zaak van openbaar aanklager Laura Starrett onschadelijk maken en de jury ervan overtuigen dat ‘Bren’ moet worden vrijgesproken.

De juryleden hebben uiteindelijk welgeteld 45 minuten nodig om tot een vonnis te komen in deze klassieke rechtbankdocu, die nauwgezet laat zien hoe het Amerikaanse justitiële systeem (niet) werkt en die tevens aantoont hoe belangrijk het is dat ook, of júist, verdachten die de schijn tegen hebben, al is het alleen door de bevolkingsgroep waartoe ze behoren, met kennis, passie en vernuft worden verdedigd.

Is ze van de trap gevallen of zijn die hoofdwonden doelbewust toegebracht? Die vraag houdt amateurdetectives al sinds 2001 bezig. Eerst was er de achtdelige documentaireserie The Staircase (2004). Daarna volgde in 2013 een uitgebreide update. En nu zijn er weer drie nieuwe afleveringen over de enigmatische Michael Peterson, die wordt verdacht van moord op zijn vrouw Kathleen.

Netflix heeft de onvervalste true crime-klassieker uitgebouwd tot een dertiendelige reeks. Zodat je nog eens van voor af aan kunt beginnen aan de geruchtmakende strafzaak die door de Franse filmmaker Jean-Xavier de Lestrade zo meeslepend is opgetekend. Het is een kwestie die harten verscheurt; de Peterson-kinderen worden uiteen getrokken tussen enerzijds het verdriet om hun dode moeder en anderzijds de bezorgdheid – en zo nu en dan ook de twijfel – over hun vader, de verdachte.

Het jarenlange filmen van De Lestrade is intussen een rol gaan spelen in de zaak zelf. Zonder de documentaireserie waarmee alle aspecten van de rechtsgang tegen Peterson in beeld zijn gebracht, zou de man allang voor de rest van zijn leven achter slot en grendel zijn verdwenen. Zo meent hij tenminste zelf. The Staircase heeft zijn zaak levend gehouden – en hem tegelijkertijd voor het leven getekend. Geen mens maalt meer om de boeken die hij ooit publiceerde of de columns die hij schreef. Hij is Michael Peterson, moordverdachte van beroep.

Als hoofdpersoon van een true crime-documentaire contrasteert hij met de helden van andere klassiekers uit het genre, zoals Randall Adams (The Thin Blue Line Line), Damien Echols (de Paradise Lost-trilogie) en Steven Avery (Making A Murderer). Dat zijn stuk voor stuk mannen die sowieso al in de hoek zaten waar de klappen vielen. Peterson leek zijn schaapjes behoorlijk op het droge te hebben toen hij werd getroffen door het noodlot (of was hij ’t toch gewoon zelf?). Intussen droeg hij natuurlijk wel enkele geheimen met zich mee. Dat was ook voor De Lestrade, die na de Oscar-winnende documentaire Murder On A Sunday Morning (waarin een arme zwarte jongen ten onrechte wordt beschuldigd van moord) nu eens een bevoorrechte verdachte zocht, een onverwachte verrassing.

Met de jaren is The Staircase wel een beetje van toon en inhoud veranderd. Waar de oorspronkelijke serie ’t moest hebben van onverwachte verhaalwendingen en spannende cliffhangers, is het verteltempo in de nieuwe afleveringen wat omlaag gegaan en de nadruk steeds meer komen te liggen op de impact van de zaak op de samengestelde familie Peterson én het functioneren van het Amerikaanse rechtssysteem. Heeft Michael Peterson destijds een eerlijk proces gehad? En heeft dat geresulteerd in een rechterlijke dwaling of toch gewoon gerechtigheid? Daarover verschillen de mening nog altijd, blijkt in de zinderende finale van deze klassieke serie.

Dit delen:

Dit delen: