Helmut Boeijen entertainment, internet

The American Meme

Als Paris Hilton wordt gepresenteerd als boegbeeld van een wereldwijde ontwikkeling, dan weet je wel zo’n beetje wat die beweging inhoudt. Laten we haar een vertegenwoordiger van de plastic generatie noemen: volledig gericht op uiterlijke schijn en het schaamteloos exploiteren daarvan. Opportunisme in optima forma, als ultiem voorbeeld van een succesvol bestaan uitgeserveerd.

Zo, dat is eruit! Laat ik daarbij meteen een voorbehoud maken. Misschien hoort het ook zo: dat je niets van de volgende generatie begrijpt en je op basis daarvan zorgen maakt over de toekomst van de wereld. Zo verging het gabbers, punkers en hippies tenslotte ook. Stuk voor stuk uitgemaakt voor ‘de jeugd van tegenwoordig’ en voorzien van adjectieven als subversief, oppervlakkig en gevaarlijk.

‘Ik ben een 21-jarige, al twee decennia lang’, zegt Paris Hilton in The American Meme (98 min.). ‘Het is allemaal onderdeel van een imago en een merk en een product zijn. Het is net Groundhog Day. Alles wat ik doe is dezelfde shit op een andere dag.’ Is het oprechte reflectie van de vrouw, die ooit het lichtende voorbeeld was van Kim Kardashian (@kimkardashian, 121,7 miljoen volgers)? Of het verplichte, eveneens openlijk getoonde berouw na een onbezonnen jeugd, die je alle denkbare roem en geld heeft opgeleverd?

Geloof het of niet, Hilton (@parishilton, 9,9 miljoen volgers) lijkt één van de normalere personages in deze uiterst ongemakkelijke film van Bert Marcus, die verder wordt bevolkt door figuren als de getroebleerde Vine-comedian Brittany Furlan (@brittanyfurlan, 2,4 miljoen volgers), de onbeschaamde instagram-celebrity en zakenman The Fat Jewish (@thefatjewish, 10,8 miljoen volgers) en de Amerikaanse variant op onze eigen schuinsmarcheerder Mental Theo, Kirill Bichutsky (@slutwhisperer, 1,1 miljoen volgers).

Zij delen hun hele leven met hun instagram-achterban en laten in deze documentaire daarvan weer de achterkant zien. ‘Privacy is dood’, aldus Emily Ratajkowski (@emrata, 20,8 miljoen volgers), die ‘doorbrak’ met een topless optreden in de muziekvideo van Robin Thickes, Blurred Line. DJ Khaled (@djkhaled, 13 miljoen volgers) illustreert dat nog maar eens: zijn zoontje Asahd (@asahdkhaled, 2 miljoen volgers) heeft een eigen, dik gesponsord instagram-account. In zo’n wereld is er maar één logische president: Donald J. Trump.

Achter al dat uiterlijke vertoon zit, zo toont deze horrordocu doeltreffend aan, heel veel leegte en (veel te) gewoon persoonlijk leed. Van aandachtszoekers die vermoedelijk nooit zullen vinden waarnaar ze werkelijk verlangen. De enige die echt tegenwicht biedt is nota bene de acteur Matthew Felker, die zijn roem met name ontleent aan een kus met Britney Spears in de videoclip Toxic. Hoe toepasselijk. Felker heeft zich inmiddels afgekeerd van de social media en zet kanttekeningen bij al die influencers, die hun eigen monster hebben gecreëerd en geen idee hebben hoe ze dat ooit weer in zijn hok moeten krijgen.

Als kijker zit je erbij en kijk je ernaar. Verbaasd over de ondraaglijke lichtheid van dat bestaan. Geagiteerd door de schaamteloze exploitatie van alles en iedereen. En uiteindelijk helemaal murw vanwege je eigen onmacht om deze ongein te begrijpen of waarderen. Van deze wereld kan en wil je geen deel uitmaken, zoveel is zeker. Maar, ga je je door deze onrustbarende film afvragen: is er (straks) nog een andere?

En dan volgt meteen de relativering: met die genadeloos doorhakkende kaalkoppen, het anarchistische geteisem en dat werkschuwe tuig is het ook weer goed gekomen.

Helmut Boeijen internet

The Cleaners


Zou bij de content moderatoren van Facebook, Google en Twitter ook posttraumatische stress voorkomen? De vraag stellen is hem beantwoorden. Deze werkbijen van het internet, veelal afkomstig uit ontwikkelingslanden zoals de Filipijnen, schuimen voortdurend als een soort onzichtbare beveiligingsbeambten het worldwide web af en stuiten daarbij op alle mogelijke vuiligheid; van kinderporno en cyberpesten tot executies en terroristische aanvallen.

Het is lopende bandwerk: ignore, ignore, delete, ignore, delete… Met gezwinde spoed ruimen ze zulke rotzooi op. Maar kunnen en mogen deze vuilnismannen en -vrouwen, die elk ook weer hun eigen context en perspectief meebrengen, werkelijk bepalen wat er weg kan of moet? Was het verwijderen van dat schilderij van Trump met een hele kleine pik – nadat hij in een verkiezingsdebat had gepocht over zijn gereedschap – bijvoorbeeld een kwestie van goede smaak of toch een serieus geval van censuur? De verantwoordelijke kunstenares weet het antwoord wel.

Wie bepaalt wat er hoe op het internet belandt? Komt de vrijheid van meningsuiting in het gedrang als we dat overlaten aan de Mark Zuckerbergs van deze wereld? En in hoeverre laten die hun oren hangen naar de regimes van landen als Turkije, Myanmar en de Filippijnen? De documentaire The Cleaners (88 min.) van Hans Block en Moritz Riesewieck stelt prangende vragen over de manier waarop de sociale media worden beheerd en laat ook de gewone frontsoldaten in de bijbehorende informatieoorlog aan het woord. Zij moeten dagelijks keuzes maken, die letterlijk voor miljarden mensen gevolgen kunnen hebben. En fouten kunnen ze zich daarbij niet permitteren volgens hun bazen.

Ook opponenten van de almachtige techbedrijven mengen zich in de strijd. Zo is er bijvoorbeeld een club die direct oorlogsbeelden veilig stelt, vóórdat die door de digitale schoonmakers worden weggepoetst. Dat blijkt geen overbodige luxe. De klassieke foto van Kim Phuc, het naakte meisje dat met een verbrand lijf op de vlucht ging na een napalmaanval en zo het symbool werd van de vuile oorlog in Vietnam, zou nu direct worden verwijderd, stelt één van de cleaners onomwonden. Het is een tekenend voorbeeld van de dilemma’s die in deze bijzonder urgente film, over de wereld waarin wij met zijn allen leven en hoe we daarbinnen de democratie proberen te onderhouden, aan de orde worden gesteld.