Breaking Walls

SeriousFilm / VPRO / maandag 22 december, om 23.05 uur, op NPO2

Terwijl Hai Yi aan tafel zit met zijn Nederlandse vriend Fred, komt er een bericht binnen vanuit China. Zijn moeder attendeert hem op voeding waarmee hij zijn hormoonhuishouding op orde kan brengen. Zodat hij seksueel beter presteert. ‘Het werkte ook voor Yen en Lin’, schrijft ze enthousiast. ‘Een drieling!’

De Chinees-Nederlandse journalist en activist houdt zijn geaardheid nog altijd verborgen. Zoals hij noodgedwongen ook zijn identiteit zoveel mogelijk afschermt. Als het Chinese regime hem op het spoor komt, zijn hij en zijn familie in China niet veilig. ‘Ik zou in een wereld willen kunnen leven, waarin ik mij veilig voel om in vrijheid mijn werk te doen’, zegt hij daarover in Breaking Walls (22 min.). ‘Zonder daarbij bang te hoeven zijn voor het uiten van mijn persoonlijke of politieke mening.’

De huidige realiteit dicteert echter dat in deze film, die is geïnspireerd op Hai Yi’s leven, zijn anonimiteit is geborgd. Regisseur Jan-Dirk Bouw kiest dus voor een hybride-vorm, een combinatie van documentaire-elementen en animaties van Sverre Fredriksen. Zo tast hij zowel het persoonlijke als het publieke leven van zijn hoofdpersoon af, die afkomstig is uit een samenleving waarin het begrip vrijheid een totaal andere betekenis heeft en die, gedwongen door de omstandigheden, ook een onvrij leven leidt.

Hai Yi moet schipperen. Tussen wie hij is en moet zijn. En: tussen wat hij vindt en in het openbaar kan vinden. Dat eist in deze delicate film onvermijdelijk zijn tol. ‘Als je gedachten zijn gekaapt door anderen’, houdt hij, in zijn rol als activist, zijn publiek voor tijdens een festival voor de vrijheid van meningsuiting. ‘Dan kun je je niet vrijelijk uitdrukken en komt je leven tot stilstand.’ Hij weet waarover ie spreekt.

Trailer Breaking Walls

Island Of The Hungry Ghosts

VPRO

Ze overhandigt hen een houten bak met zand en een verzameling speelgoedpoppetjes. Of ze daarmee hun vroegere leven kunnen verbeelden? Poh Lin Lee is traumatherapeut. Ze spreekt met mensen die worden vastgehouden in een zwaarbewaakt Australisch detentiecentrum voor illegale asielzoekers op Charlotte Island. Haar gesprekspartners bevinden zich in een uitzichtloze situatie. Ze zitten voor onbepaalde tijd achter slot en grendel en zitten ook nog vast aan een snel te vergeten verleden, dat ze nu heel serieus met poppetjes proberen op te roepen.

De idealistische Poh Lin is hun enige contact met de buitenwereld. En die last begint steeds zwaarder te wegen voor haar, getuige Island Of The Hungry Ghosts (90 min.). Ze neemt de gesprekssessies mee naar huis, naar haar echtgenoot en twee dochtertjes Poppy en Albertine, die een idyllisch bestaan lijken te leiden op datzelfde eiland in de Indische Oceaan. Intussen is daar ook net een krabbentrek (een compleet andere migratie, die vreemd genoeg niet wordt tegengegaan, maar actief wordt ondersteund door eilandbewoners) op gang gekomen en probeert de lokale Chinese gemeenschap de geesten op te roepen van arbeiders die al een eeuw dood zijn.

Deze stemmige film van Gabrielle Brady, onderscheiden op diverse documentairefestivals, verbindt al die elementen met elkaar. De filmmaakster probeert geen strak gestructureerd narratief te construeren, maar neemt de kijker mee op een associatieve ontdekkingstocht waarin iedereen zijn eigen metaforen kan vinden – al ligt de betekenis van de fraaie sequenties met de migrerende krabben er natuurlijk duimendik bovenop. De steeds grimmiger wordende sessies met de illegale asielzoekers, die volgens deze bespreking in de Britse krant The Guardian overigens zijn gereconstrueerd, fungeren ondertussen als verbindende factor.

‘De hel is niet gewoon vuur of zo’, zegt een geëmotioneerde Afghaanse man treffend. ‘De hel is ergens waar je mensen ziet lijden, je familie ziet lijden. Waar je je vrienden ziet lijden. En je kunt niets doen.’ Het is een plek die ook Poh Lin Lee zelf steeds beter begint te leren kennen…