Helmut Boeijen oorlog

The Deminer

Als het wapengekletter allang is verstomd, etteren de meeste oorlogen onverminderd door. Ook als de wonden zijn gelikt en de doden beweend en begraven, herbergt het land vaak nog sporen van de strijd. Met een beetje pech zijn grote delen bezaaid met bommen, IED’s en landmijnen, de botste middelen om een oorlog in je voordeel te beslechten. Zeker als die oorlog wordt uitgevochten in het gebied waar je straks zelf hoopt te leven.

In The Deminer (82 min.) schetst de Iraakse jongeling Abdulla het bloedstollende relaas van zijn vader, de Koerdische officier Fakhir Berwari. Na de Amerikaanse inval van 2003 laat hij zijn vrouw en acht kinderen thuis achter om Irak te bevrijden van explosieven. Met een schaartje, knijptang en gevaar voor eigen leven doet hij zijn werk. Niet alleen de bommen en mijnen kunnen ‘crazy Fakhir’ de kop kosten, ook de lieden die deze hebben geplaatst azen op zijn vroegtijdige dood.

Via homevideo-beelden van de heroïsche militair, gefilmd door secondanten in de periode van 2003-2008, wordt in deze grimmige documentaire van Hogir Hirori het helse werk van de professionele mijnenruimer in beeld gebracht. Met diverse verpletterende ontploffingen en talloze slachtoffers en verwondingen tot gevolg. En dan, nadat het Amerikaanse leger zich heeft teruggetrokken uit Irak, valt Fakhirs geboortestad Mosul in handen van Islamitische Staat.

Inmiddels heeft zich met Shinwar Kamal een professionele cameraman bij de hoofdpersoon gevoegd, die van veel te dichtbij – over onzichtbare helden gesproken – Fakhirs gekkenwerk vastlegt. ‘Als het mislukt, ben ik de enige die sterft’, zegt de idealistische Irakees er zelf over. ‘Maar als het me lukt, kan ik heel wat levens redden.’ Deze film is een passend eerbetoon aan deze dappere man, die zijn leven stelselmatig in de waagschaal stelt.

Helmut Boeijen arbeid

Harlan County USA


‘Which side are you on?’, zingt de inmiddels bejaarde activiste Florence Reece de stakende mijnwerkers en hun vrouwen toe in een sleutelscène van deze Oscar-winnende documentaire uit 1976. De legende wil dat ze het nummer als twaalfjarig meisje schreef toen haar vader deelnam aan een mijnwerkersstaking. Zelf houdt ze ’t op de jaren dertig, toen de crisis ongenadig huishield in Anytown, USA.

‘Mijn vader stierf in een kolenmijn’, vertelt ze haar gehoor met schorre stem. ‘En mijn man gaat ten onder aan stoflongen.’ Echt goed zingen kan ik niet, beweert ze even later. Waarna ze op onvaste toon ieders hart verovert. Conclusie: je bent een vakbondsman of een stuk tuig dat voor de bazen werkt. Aan welke kant sta jij eigenlijk?

Harlan County, USA (104 min.) van Barbara Kopple roept een vergeten wereld en verloren manier van leven op. Van mannen met verweerde koppen, die afdalen naar de diepste krochten van de aardkloot om zwart goud boven te halen. En van ouderwetse huisvrouwen, met gebloemde jurkjes en haar op de tanden, die ervoor zorgen dat ze hun rug recht houden als die verrekte bazen hun ziel aan de Duivel proberen te verkopen.

De mijnen mochten niet dicht. Nooit! Maar dat gingen ze natuurlijk wel. Veertig jaar later is het moeilijk om je voor te stellen hoe het anders had kunnen lopen. Maar toen, te midden van ellenlange stakingen die het uiterste vroegen van gewone mannen, vrouwen en hun gezinnen, was dat simpelweg ondenkbaar. Met de moed der wanhoop spreken, zingen en schreeuwen de mijnwerkersfamilies elkaar in deze meeslepende film naar een acceptabele deal, die uiteindelijk weinig waard zou blijken te zijn.