Helmut Boeijen vrijheid van meningsuiting, wonen

Hotel Mokum

Gusto Entertainment

Pak Mokum terug, zeggen de krakers, die op 26 oktober 2021 een leegstaand hotel hebben bezet in hartje Amsterdam, tegen elkaar en de rest van de stad. Het beschermen van privébezit mag nooit ten koste gaan van het universele recht op wonen, vinden zij. Kraken is tegenwoordig alleen per wet verboden.

Als ze zich het pand eigen hebben gemaakt, volgt eerst de strijd tegen duivenpoep en daarna het inrichten van de verschillende ruimtes. ‘De kelder blijft de publieke ruimte, met evenementen’, somt de fictieve vertelster, in een tekst die is ingesproken door Maxime Garcia Diaz, van Hotel Mokum (30 min.) op. ‘De begane grond wordt een boekencafé. De eerste verdieping wordt een atelierruimte voor het collectief. De rest van het gebouw wordt woonruimte.’

Deze korte docu van Yannesh Meijman, die zelf betrokken was bij de actie, oogt als een eerbetoon aan de ruim zes weken dat het hotel uiteindelijk fungeert als ‘vrijplaats’. Daarna moet het pand, dat niet brandveilig zou zijn, toch ontruimd worden. Dit laten de nieuwe inwoners echter niet zomaar gebeuren. ‘Dress warm’, roepen ze via social media op tot actie. ‘Bring Coffee. Fuck the Police. Bring tea/snacks. Umbrellas. Cigarettes. Your mask. Your goeie humeur.’

Dat gevoel van saamhorigheid, lol en strijdbaarheid weet deze film ook heel aardig te raken, met een vlot gesneden wirwar van fly on the wall-beelden, foto’s, social media-posts en smeuïge songs van Sophie Straat, Jan Modaal en Danny de Munck (alias Ciske de Rat). Totdat er dus een einde aan komt. ‘Ik kan niet bevatten hoe iets waar je zoveel tijd en liefde in stopt in een moment afgepakt kan worden,’ verzucht Hotel Mokums anonieme vertelster dan. ‘Ik snap het niet. Hoe kan dat?’

‘Zes weken geleden, toen we op de fiets even naar huis gingen om te douchen, voelde de hele stad anders’, houdt Neo van Pak Mokum Terug de moed erin tijdens een demonstratie op het Leidseplein. ‘Alsof we door een ruimte te pakken een stad hadden veranderd.’ Waarna de hele groep de leus ’Wet of geen wet, kraken gaat door!’ begint te scanderen. Meijman heeft daarvoor alvast een aardige metafoor gevonden: kleurige ballen overspoelen langzaam de Amsterdamse straten.

Als in: wij zijn niet te stoppen. Met aanstekelijke jeugdige hoogmoed schreeuwen ze ’t van de daken: of je ’t nu wilt of niet, wij nemen de stad over.

Helmut Boeijen documentaire

L’Affaire Bettencourt: Scandal Chez La Femme La Plus Riche Du Monde

Netflix

Tussen 1997 en 2007 schenkt ‘de rijkste vrouw van de wereld’ Liliane Bettencourt, erfgename en hoofdaandeelhouder van de cosmeticagigant L’Oréal, 917 miljoen euro aan François-Marie Banier, met wie ze innig bevriend is geraakt. Geheel indachtig L’Oréals slogan ‘because you’re worth it.’ Als vervolgens Bettencourts echtgenoot André overlijdt, een bekende politicus met wie ze een tamelijk liefdeloos huwelijk lijkt te hebben gehad, wil de Franse fotograaf dat ze hem ook nog officieel tot erfgenaam maakt. Dat is tegen het zere been van het enige kind van het echtpaar, Françoise Bettencourt-Meyers. Zij komt lijnrecht tegenover haar moeder te staan.

L’Affaire Bettencourt: Scandal Chez La Femme La Plus Riche Du Monde (Engelse titel: The Billionaire, The Butler And The Boyfriend, 149 min.)  is geboren en opent – zoals de driedelige docuserie zelf ronkt – ‘de geheime wereld van de superrijken’. Dat gebeurt alleen op een totaal andere manier dan dochter Françoise, die 21 uur geheime opnamen van haar moeder laat uitlekken, had gedacht. Dit geluidsmateriaal, door een butler gemaakt met een verborgen dictafoon, brengt vooral de pogingen tot belastingontduiking van de Bettencourts, hun verwevenheid met de politieke elite (waaronder de Franse president Nicolas Sarkozy) en het geld dat ze daarnaartoe schuiven onder de aandacht.

De opnamen van dat gebedel om geld en invloed – verrijkt met abstracte, van bovenaf gefilmde scènes met acteurs – vormen het hart van deze miniserie van Baptiste Etchegaray en Maxime Bonnet, waarin ook enkele direct betrokkenen bij de geruchtmakende affaire en volgers van de kwestie tekst en uitleg geven. Gaandeweg komt ook de vraag op tafel of de inmiddels hoogbejaarde Liliane Bettencourt eigenlijk nog wel in staat is om haar eigen geld te beheren en bij de mensen om haar heen het kaf van het koren kan scheiden. Want wie stelt zich daadwerkelijk dienstbaar op voor de rijke dame, goed voor zo’n dertig miljard euro? En wie is alleen uit op een deel van haar fortuin?

L’Affaire Bettencourt brengt dat proces treffend in beeld: hoe de roofdieren zich verzamelen rond een prooi als ze bloed hebben geroken. Because they’re worth it. Aan het rest nog slechts één vraag: komt François-Marie Banier, die de zaak onbedoeld aan het rollen heeft gebracht, werkelijk met de schrik vrij?

Helmut Boeijen politiek

Het Gedoogdrama

Kathleen Ferrier / BNNVARA

De politieke spanning van het moment culmineert in dat ene moment op het CDA-congres van 2 oktober 2010: als partijprominent Camiel Eurlings salueert naar politiek leider Maxime Verhagen, die het CDA een minderheidskabinet met de VVD, met gedoogsteun van de PVV, wil binnenloodsen. ‘Maxime, jij hebt hier uit je hart gesproken’ houdt Eurlings, die zich maar al te bewust lijkt van de camera, een emotioneel betoog. ‘Je bent een Christen-Democraat in hart en nieren. Jij zult onze idealen nooit verloochenen!’ Verhagen neemt de loftuitingen met een stralende glimlach en trotse vuist in ontvangst en verlaat het congres als beoogd vicepremier van het omstreden kabinet.

Het onvergetelijke tafereel ontbreekt natuurlijk niet in Het Gedoogdrama: Regeren Met Populistisch Rechts (55 min.), een journalistieke reconstructie van de totstandkoming en korte regeerperiode van Rutte I, en is net als andere archiefbeelden geprojecteerd op meubels van Sociëteit De Witte in Den Haag. Op die statige plek, vlakbij Het Binnenhof, gaat interviewer Frénk van der Linden in gesprek met politieke insiders uit die turbulente tijd. De absolute hoofdrolspelers Mark Rutte (VVD), Maxime Verhagen (CDA) en Geert Wilders (PVV) weigerden overigens mee te werken aan deze tv-film, die werd geregisseerd door Piet de Blaauw. En ook de bekendste CDA-dissident tijdens de formatie, Ab Klink, laat verstek gaan.

PVV-kamerlid Hero Brinkman, VVD-minister Ivo Opstelten en -staatssecretaris Fred Teeven, CDA-voorzitter en staatssecretaris Henk Bleker, CDA-minister voor Immigratie en Asiel Gerd Leers, PvdA-leider Job Cohen en het kritische CDA-kamerlid Kathleen Ferrier zijn nochtans prima in staat om vanuit verschillende perspectieven de achterkant van de politieke gebeurtenissen te schetsen. Waarbij er en passant nog een saillant nieuwtje boven tafel komt over oud-premier Ruud Lubbers, die vanwege zijn rol als informateur kan worden beschouwd als geestelijk vader van de omstreden samenwerking.

Het Gedoogdrama wordt zo een interessante terugblik op een woelige periode uit de recente politieke historie, die tevens de start betekende van het premierschap van Mark Rutte dat tot de dag van vandaag voortduurt, het CDA in een diepe crisis zou storten en de PVV, de partij die de ongemakkelijke gelegenheidscoalitie uiteindelijk opblies, tot nader order zou veroordelen tot de oppositie. En hoewel Wilders en de zijnen weer hoog staan in de peilen, is het de vraag of daar na de komende verkiezingen verandering in gaat komen. Voor een meerderheidskabinet zijn vermoedelijk (in elk geval) dezelfde drie partijen nodig. Het lijkt niet waarschijnlijk dat die opnieuw samen een avontuur – laat staan in zo’n vermaledijde gedoogconstructie – willen aangaan.